BEST OF #13: Grant Morrison Comics

Παρ’ όλο που το σχετικά βαρύ και, τον τελευταίο καιρό, αρκετά μπερδεμένο πρόγραμμά μου μάλλον θα επέβαλλε ένα ακόμη “Best covers post”, το αίσθημα ευθύνης που αισθάνομαι απέναντι στους αναγνώστες αυτής εδώ της στήλης (πω-πω, τί είπε!), με υποχρεώνει να κάνω κάτι πιο… ουσιώδες.

(Θα πρέπει, όμως,  να μου επιτρέψετε να αποφύγω τους μακρόσυρτους προλόγους…)

Σας παρουσιάζω τα δέκα κορυφαία, κατά τη γνώμη μου, comics του σπουδαίου, αλλά και συχνά αμφιλεγόμενου, “Mad Scotsman”, Grant Morrison!

10. NEW X-MEN #114-154
Artists: Frank Quitely, Leinil Francis Yu, Ethan Van Sciver, Igor Kordey, John Paul Leon, Phil Jimenez, Keron Grant, Chris Bachalo, Marc Silvestri
Marvel Comics

Όσοι με γνωρίζουν προσωπικά, είναι πιθανό να εκπλαγούν βλέποντας αυτή την επιλογή. Ναι, είναι αλήθεια πως έχω ψέξει αρκετές φορές τον Morrison για τα (κάμποσα) ατοπήματα στα οποία προέβη κατά τη διάρκεια του μεγάλου run του στο NEW X-MEN. Ίσως, μάλιστα, να έχω χρησιμοποιήσει και κάποιες σκληρές, ή και ελαφρώς άκομψες εκφράσεις, τις οποίες, φυσικά, δεν χρειάζεται να αναπαράγουμε εδώ…

Όλα αυτά εξακολουθώ να πιστεύω πως ισχύουν, αλλά δεν αναιρούν σε καμία περίπτωση τα πολλά θετικά που είχε το πέρασμα του φαλακρού από τους X-titles. Ποιά είναι αυτά; Φρέσκες ιδέες, ανατρεπτικές προσεγγίσεις, έξυπνα concepts, ενδιαφέροντα plots, σωστοί – στην πλειονότητά τους – διάλογοι και κυρίως μια αίσθηση πως διάβαζες κάτι “σημαντικό”. Μπορεί να μην ήταν, αισθητικά, “οι X-Men που ξέραμε και αγαπήσαμε”, αλλά, κατά μία έννοια, ίσως ο τίτλος να ήταν πιο “X-Men” από όσο είχε υπάρξει για δεκαετίες! Στην τελική, αυτό που είχε κάνει κάποτε τόσο απίστευτα δημοφιλείς τους μεταλλαγμένους της Marvel, ήταν ακριβώς αυτή η εντύπωση που σου δινόταν ότι διαβάζεις κάτι καινούργιο, κάτι που δεν μοιάζει με τίποτε άλλο.

Και σε αυτόν τον τομέα, το run του Morrison στο NEW X-MEN ήταν απολύτως επιτυχημένο, όσες διαφωνίες και αν έχει κανείς (που εγώ έχω αρκετές!) στα επί μέρους.

9. SEBASTIAN O #1-3
Artist: Steve Yeowell
DC Comics (Vertigo)

Μία από τις λιγότερο γνωστές δουλειές του συγγραφέα  στην Αμερική, κάτι που είναι κρίμα, καθώς πρόκειται για ένα πραγματικά εξαιρετικό comic. Ο Morrison βγάζει εδώ μια αισθητική που θυμίζει Oscar Wilde και Aubrey Beardsley, αλλά το κάνει χωρίς να ξεχνάει ούτε για ένα δευτερόλεπτο πως αυτό που γράφει είναι τελικά ένα comic book (μια σταθερή αξία στη δουλειά του Σκωτσέζου, σε αντίθεση με συγγραφείς όπως ο Alan Moore και ο Neil Gaiman, που, κάποιες φορές, αφήνουν τις επιρροές και τα ερεθίσματα τους να γίνονται τόσο κυρίαρχα στις σελίδες, που συχνά η Τέχνη των comics μοιάζει με φτωχό συγγενή στις δουλειές τους), το οποίο μάλιστα είναι εξίσου ενδιαφέρον τόσο για τις τεχνικές αρετές του, όσο και για το plot.

Ο Sebastian είναι αμοραλιστής, δολοφόνος, κυνικός, εκκεντρικός, αλλά ταυτόχρονα γοητευτικός, συναρπαστικός και μοιάζει διαρκώς να κάνει τα πάντα να περιστρέφονται γύρω του. Κατά μία έννοια, είναι μια extreme και ελαφρώς διεστραμμένη version του δημιουργού του. Αν δεν το έχετε διαβάσει (κάτι που, δυστυχώς, είναι εξαιρετικά πιθανό, αν σκεφτεί κανείς πως πρόκειται για μια από τις λιγότερο επιτυχημένες και γνωστές δουλειές της early Vertigo), διορθώστε το λάθος σας άμεσα.

8. JLA #1-41
Artists: Howard Porter, Oscar Jimenez
Marvel Comics

Από όποια άποψη και αν το δει κανείς, το συγκεκριμένο comic είναι η πιο straightforward δουλειά του συγγραφέα, στις δύο μεγάλες εταιρίες. Παρόλο που οι μοντέρνες ιδέες και οι πρωτοποριακές προσεγγίσεις, σε κάποιο βαθμό, υπάρχουν και εδώ, το JLA του Morrison είναι κατά βάση ένα “κανονικό υπερηρωικό comic”. Τα plots μπορεί να είναι σύνθετα, αλλά είναι “ομαλά”, οι χαρακτήρες είναι σχεδόν 90% true to form, το μεταξύ τους interaction είναι στο σύνολο του απολύτως “παραδοσιακό” και δεν έχει καθόλου από όλο αυτό το meta-something-superheroes-are-either-fascists-bros-or-fuck-buddies και γενικά, αν εξαιρέσει κανείς το οπτικό κομμάτι, τα περισσότερα τεύχη από αυτό το run θα μπορούσαν να έχουν δημοσιευθεί στα early 80s, με ελάχιστες αλλαγές.

Όταν ο Morrison ξεκίνησε το run του στους X-Men, η επικρατούσα τοποθέτηση μεταξύ των επικριτών του ήταν πως “σεβάστηκε τόσο πολύ την Justice League και στους X-Men έχει ξεφύγει εντελώς”. Για μένα, αυτό που συνέβη ήταν πως, πολύ απλά, προσέγγισε και χειρίστηκε και τους δύο τίτλους ακριβώς όπως έπρεπε, ανάλογα με την ιστορία και τη φύση του καθενός. Το αν πέτυχε ή όχι (είτε στον ένα είτε στον άλλο), είναι συζητήσιμο και ενδεχομένως αμφισβητήσιμο, αλλά θα διαφωνήσω κάθετα με όποιον προσπαθήσει να τον κατηγορήσει για κακές προθέσεις ή λάθος οπτική. (Αν θέλετε να συζητήσουμε για τη δουλειά του στο BATMAN, εκεί ναι, θα συμφωνήσω!)

7. VAMPIRELLA MONTHLY #1-9
Co-writer: Mark Millar
Artists: Amanda Conner, Louis Small Jr.
Harris Comics

Disclaimer: Η Vampirella είναι μεταξύ των 4-5 αγαπημένων μου χαρακτήρων και αγοράζω, διαβάζω και συνήθως απολαμβάνω κάθε τεύχος που πρωταγωνιστεί ή εμφανίζεται, άσχετα με το ποιός γράφει ή σχεδιάζει. Σε μια κρίση υπερβολής, θα έλεγα πως θα αγόραζα comic με τη Vampirella με την ίδια λαχτάρα και αφοσίωση, είτε το έγραφε ο James Elroy είτε η Κατερίνα Τσεμπερλίδου.

Ωραία, τώρα που τελειώσαμε με το απαραίτητο disclaimer, ήρθε η ώρα να τονίσω ότι τα συγκεκριμένα τεύχη είναι ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ! Πιστέψτε με, δεν έχει να κάνει με το ότι λατρεύω την ηρωίδα και τον κόσμο της. Όπως και αν το κρίνει κανείς, το run του Morrison με τον Millar είναι ένα από τα καλύτερα mainstream comics που κυκλοφόρησαν στο δεύτερο μισό των 90s! Διαθέτει πολύ δυνατά plots, έξυπνες ιδέες, άριστα διαμορφωμένους χαρακτήρες, εξαιρετικό artwork, θρησκευτικά και θεολογικά ερωτήματα, δαίμονες, βαμπίρ, αίματα, όπλα, ημίγυμνες γκόμενες… Τα πάντα! Μεταξύ σοβαρού και αστείου, τί παραπάνω μπορεί να θέλει κανείς από ένα mainstream comic;

6. BATMAN: GOTHIC (LEGENDS OF THE DARK KNIGHT #6-10)
Artist: Klaus Janson
DC Comics

Όταν ξεκίνησε το LEGENDS OF THE DARK KNIGHT, εκεί στα τελειώματα των στιβαρών 80s και στις αρχές των συναρπαστικών (για όλους τους σωστούς και λάθος λόγους) 90s, δεν ήταν απλά “ένας ακόμη τίτλος του Batman”, αλλά ο πρώτος νέος ongoing τίτλος με πρωταγωνιστή τον δημοφιλέστερο χαρακτήρα της DC για δεκαετίες! Ήταν, με άλλα λόγια, ένα event – όχι με τη διαστρεβλωμένη και “ξεπλυμένη” ερμηνεία της λέξης, όπως έχει επικρατήσει τα τελευταία χρόνια, αλλά ένα πραγματικά ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ γεγονός.

Και μετά τον συγγραφέα-θρύλο Denny O’Neil, που έγραψε το πρώτο storyline, ποιός θα ήταν καλύτερος για το δεύτερο arc, από τον πλέον ανερχόμενο writer της εποχής, το παιδί-θαύμα από τη Βρετανία, τον εξαιρετικό Grant Morrison, που είχε ήδη ταράξει τα νερά με την πρωτοποριακή δουλειά του στα ANIMAL MAN και DOOM PATROL;

Ο Morrison αντιμετωπίζει και χειρίζεται τον Batman με απόλυτο σεβασμό (κάτι που δεν θα έκανε 20 χρόνια μετά, αλλά ας μην δημιουργούμε ξανά αρνητικό κλίμα, σε μια στήλη που υποτίθεται πως μιλάει για τα “καλύτερα”) και δημιουργεί ένα δυνατό και συναρπαστικό σενάριο που κρατάει καθηλωμένο τ0ν αναγνώστη, από την πρώτη έως την τελευταία σελίδα, χωρίς να καταφεύγει σε φτηνά κόλπα ή ριζοσπαστικές αλλαγές. Το GOTHIC είναι απλά μια δυνατή ιστορία με πρωταγωνιστή τον Batman. Ό,τι ζητάει, δηλαδή, ο μέσος αναγνώστης ή τουλάχιστον ό,τι ζήταγε εκείνη την εποχή…

5. KID ETERNITY #1-3
Artist: Duncan Fegredo
DC Comics (Vertigo)

Παρόλο που, σε γενικές γραμμές, θεωρώ ότι η δουλειά του Morrison έχει θεμελιώδεις διαφορές σε ύφος, αισθητική και τεχνική, σε σχέση με αυτή του προηγούμενου “μεγάλου Βρετανού mainstream συγγραφέα”, Alan Moore, εντοπίζω (και, προφανώς, δεν είμαι ο μόνος) μια σημαντική ομοιότητα μεταξύ τους: Και οι δύο έχουν την ικανότητα να παίρνουν παλιούς, λιγότερο γνωστούς και δημοφιλείς χαρακτήρες, να κρατούν τα απολύτως βασικά από αυτούς και να δημιουργούν κάτι τελείως καινούργιο, αναζητώντας νέες προσεγγίσεις και θεματικές που μπορεί να ταιριάζουν στη δομή και πετώντας όλα αυτά που έκαναν το χαρακτήρα “lame”.

Βέβαια, πολλές φορές, αυτή η διαφορετική προσέγγιση μπορεί να αγγίζει τα όρια του “αμάν, του άλλαξε τα φώτα!”, αλλά αυτό είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσουμε όλοι. (Συμπεριλαμβανομένων και των οriginal δημιουργών των εν λόγω χαρακτήρων – ή μάλλον, κυρίως αυτών!)

Anyway, στο KID ETERNITY, ο Morrison πήρε έναν ήρωα που θα χαρακτηριζόταν στην καλύτερη περίπτωση απλοϊκός και ελαφρώς παιδικός (και όχι απαραίητα με την καλή έννοια της λέξης), κράτησε το πολύ βασικό concept (ο ήρωας έχει επανέλθει στη ζωή, καθώς πέθανε πρόωρα από ένα “λογιστικό λάθος” και έχει τη δυνατότητα να καλεί, από τον κόσμο των νεκρών, οποιοδήποτε ιστορικό πρόσωπο απαιτεί η περίσταση), αλλά του πέρασε ένα πολύ σκοτεινό φίλτρο και πραγματεύτηκε θέματα και καταστάσεις που δε θα ήταν δυνατό να εμφανιστούν στα παλαιότερα incarnations του χαρακτήρα. Γενικά, έκανε ένα σοβαρό και μεστό mature-ization στο concept και τον χαρακτήρα, όπως συνηθιζόταν στα πρώτα χρόνια της Vertigo. (Ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, του Mature Readers branch της DC, το οποίο αργότερα θα ονομαζόταν Vertigo.)

4. THE MYSTERY PLAY
Artist: Jon J. Muth
DC Comics (Vertigo)

Ίσως η πιο “ξεχωριστή” δουλειά που έκανε ποτέ ο Morrison για την DC και ένα από τα κορυφαία graphic novels της Vertigo εν γένει, το MYSTERY PLAY είναι κατά βάση ένα whodunnit, στο οποίο ένας ηθοποιός που υποδύεται τον Θεό σε μια θεατρική παράσταση, δολοφονείται. Το ποιός είναι ο δολοφόνος, όμως, δεν είναι στην πραγματικότητα αυτό που έχει σημασία (με βάση το “στήσιμο” του Morrison, άλλωστε, και τον τρόπο που μετατρέπει την ιστορία μυστηρίου σε θρησκευτική αλληγορία, η απάντηση είναι σχεδόν προφανής). Αυτό που μετράει είναι η ενήλικη προσέγγιση του σημαντικού θέματος της θρησκείας και της εξάρτησης του ανθρώπου από αυτήν, καθώς και το πώς ο συγγραφέας σκιαγραφεί χαρακτήρες-αρχέτυπα, που όμως είναι ταυτόχρονα θεικοί αλλά και απολύτως ανθρώπινοι.

Το αριστουργηματικό painted artwork του σπουδαίου Jon J. Muth έρχεται και συμπληρώνει άριστα τη δυνατή ιστορία του Morrison και συνεισφέρει τα μέγιστα στη δημιουργία αυτού του σπουδαίου έργου.

3. THE INVISIBLES (V.1 #1-25, V.2 #1-22, V.3 #12-1)
Artists: Steve Yeowell, Jill Thompson, Chris Weston, Phil Jimenez, et al. 
DC Comics (Vertigo)

Παρ’ όλο που δεν ανήκω στο “cult” του INVISIBLES, σε αυτή, δηλαδή, την κατηγορία ανθρώπων που έχουν το ανατρεπτικό, ελαφρώς αναρχικό και αναμφισβήτητα επαναστατικό πόνημα του Morrison ως βίβλο και συμφωνούν 100% (or close to that) με τις απόψεις και τις ιδέες που παρουσιάζονται σε αυτό, δεν μπορώ να μην αναγνωρίσω την πολυπλοκότητα και την τεχνική αρτιότητα του. Ο Morrison έχει, για μια ακόμη φορά, πολλά πράγματα να πεί, με τη διαφορά ότι εδώ η προσέγγιση του μοιάζει λιγότερο με σπουδή ή πραγματεία και περισσότερο με μανιφέστο ιδεών και πολιτικο-οικονομικο-κοινωνικών τοποθετήσεων.

Από πολλές απόψεις, το INVISIBLES είναι η πιο προσωπική δουλειά του συγγραφέα. Οι χαρακτήρες του comic μοιάζουν να αποτελούν διαφορετικές εκφάνσεις της προσωπικότητας του δημιουργού και λειτουργούν, σε διαφορετικές στιγμές, ως alter egos του, αλλά και ως δίαυλοι για να επικοινωνήσει τις ιδέες και τις θέσεις του στο – εν πολλοίς ανυποψίαστο – αναγνωστικό κοινο.

Όταν πήρα στα χέρια μου το πρώτο τεύχος του INVISIBLES, είχα την εντύπωση πως θα διάβαζα ένα ακόμη καλογραμμένο Vertigo comic, με ωραία concepts και έξυπνους χαρακτήρες. Όταν ολοκλήρωσα την ανάγνωση αυτού του πρώτου τεύχους, ήμουν βέβαιος πως επρόκειτο για κάτι πολύ πιο σημαντικό από αυτό. Όταν πια, κάποια χρόνια αργότερα, είχα διαβάσει και το φινάλε, όπως αυτό δημοσιεύτηκε στο τελευταίο τεύχος του τρίτου Volume, είχα καταλάβει πως το INVISIBLES ήταν ένα comic που, μολονότι θα έπρεπε να το “μισώ” για δεκάδες διαφορετικούς λόγους, είχα καταλήξει να το λατρεύω για όλους αυτούς, αλλά και για πολλούς ακόμη…

2. ANIMAL MAN #1-26
Artist: Chas Truog, Tom Grummett, Paris Cullins
DC Comics

Ξεκίνησε απλά ως μια εκμοντερνισμένη εκδοχή ενός ξεχασμένου και ελαφρώς “περιθωριακού” ήρωα και κατέληξε να είναι ένα από τα σημαντικότερα comics της δεκαετίας του ’80 (αλλά και του ’90, αφού το run λειτούργησε, εν πολλοίς, ως γέφυρα ανάμεσα στα 80s και τα 90s) και μια σημαντική πραγματεία πάνω στο concept των υπερηρώων και του serialized fiction, εν γένει. Ο Morrison πατάει πάνω στον ελάχιστα δημοφιλή χαρακτήρα του Animal Man και καταφέρνει να περάσει μηνύματα και τοποθετήσεις πάνω σε μια πλειάδα περισσότερο ή λιγότερο σημαντικών θεμάτων, όπως η οικολογία, η κακομεταχείριση των ζώων από τον άνθρωπο, ο γάμος, οι σχέσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας, η ιστορία των υπερηρώων, η ιστορία του DC Universe και οι “συγκρούσεις” ανάμεσα στο δημιουργό και το δημιούργημα του.

Όταν ο Morrison ανέλαβε τις τύχες του Animal Man, ήταν ένας άγνωστος, νέος συγγραφέας, με πολλές ιδέες και – ενδεχομένως – ακόμη περισσότερες δυνατότητες. Όταν είχε ολοκληρώσει το σπουδαίο run του στον τίτλο, ήταν πλέον μια από τις σημαντικότερες νέες φωνές στην αμερικανική σκηνή comics και ένας εκκολαπτόμενος superstar. Η 9η Τέχνη δεν θα ήταν ποτέ πια ίδια με πριν…

1. DOOM PATROL #19-63
Artist: Richard Case, Dougie Braithwaite, Kelley Jones, Mike Dringenberg, Steve Yeowell, Vince Giarrano, Ken Steacy, Sean Phillips
DC Comics (Vertigo)

Πριν ξεκινήσω να γράφω αυτό το post, ήμουν απολύτως βέβαιος πως την πρώτη θέση αυτού του Top 10 θα καταλάμβανε το ANIMAL MAN. Εδώ και πάρα πολλά χρόνια, κάθε φορά που η συζήτηση με τα υπόλοιπα παιδιά του Comicdom έφτανε στο θέμα του Grant Morrison και συζητούσαμε για το ποιά είναι τα κορυφαία comics του, η δική μου, σχεδόν αντανακλαστική απάντηση ήταν πάντα “ANIMAL MAN”. Γενικά, δεν υπήρχε ποτέ καμία αμφιβολία μέσα στο μυαλό μου πως το comic που για το οποίο διαβάσατε πριν λίγο ήταν το καλύτερο comic του Grant Morrison. Φυσικά, αναγνώριζα πως υπήρχαν και πολλά άλλα που θεωρούσα εξαιρετικά ή/και προσωπικά αγαπημένα, αλλά το “κορυφαίο” έμοιαζε να είναι αδιαμφισβήτητο.

Αυτό, όμως, άλλαξε την ώρα που είχα πλέον καταγράψει τα 10 καλύτερα comics του Morrison και ξεκίνησα να τα βάζω σε σειρά προτίμησης. Μόλις έφτασα στις δύο πρώτες θέσεις και είδα ότι, όπως ήταν αναμενόμενο, είχαν μείνει το ANIMAL MAN και το DOOM PATROL, ξαφνικά ήταν σαν να ακούω μια φωνή μέσα μου που μου έλεγε πως είχε έρθει ο καιρός να το πάρω απόφαση. Πως ήταν ώρα πια να αντικρίσω την πραγματικότητα κατά πρόσωπο και να παραδεχτώ (ή, μάλλον, να αποδεχτώ) αυτό που κατά βάθος πάντα γνώριζα και πιθανότατα θα είχα συμπεράνει και κατανοήσει πολύ νωρίτερα, αν το είχα σκεφτεί περισσότερο από 1 λεπτό, με τη στοιχειώδη σοβαρότητα και ψυχραιμία. Ότι, δηλαδή, το DOOM PATROL είναι καλύτερο στο σύνολο του από το ANIMAL MAN, από όποια οπτική γωνία και αν το κοιτάξει κανείς. Είναι πιο φιλόδοξο, ο συγγραφέας είναι πιο “έτοιμος”, οι ιδέες του είναι πολύ πιο ολοκληρωμένες και τα θέματα που πραγματεύεται είναι πολύ πιο σύνθετα και πολυεπίπεδα, το artwork είναι σαφέστατα καλύτερο και το φινάλε είναι τουλάχιστον εξίσου δυνατό και κατ’ αναλογία αντίστοιχα ανατρεπτικό. Επίσης, είναι πολύ πιο ογκώδες, δεν κάνει σε κανένα σημείο “κοιλιά”, διαθέτει περισσότερα highlights και δεν έχει καθόλου περιορισμούς, είτε από την “ενοχλητική” παρουσία του DC Universe, είτε από τους ενδοιασμούς του συγγραφέα.

Το DOOM PATROL δεν είναι απλά το κορυφαίο comic του Grant Morrison, αλλά ένα από τα καλύτερα mainstream comics όλων των εποχών. Αν δε με πιστεύετε, δεν έχετε παρά να το διαβάσετε. Και αν το έχετε διαβάσει και διαφωνείτε, ξαναδιαβάστε το μέχρι να αλλάξετε άποψη…