Superman: Η Δημιουργία, Οι Επιρροές, Ο Θρίαμβος

Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ

1933. Το γερμανικό κοινοβούλιο απονέμει στον Αδόλφο Χίτλερ τον τίτλο του Führer, οι Erwin Schrödinger και Paul Dirac λαμβάνουν το βραβείο Nobel στη Φυσική “για την ανακάλυψη νέων παραγωγικών μορφών της ατομικής θεωρίας”, ο Franklin Roosevelt αναλαμβάνει Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, διακηρύσσοντας ότι: “το μόνο πράγμα που έχουμε να φοβόμαστε, είναι ο ίδιος ο φόβος” και η πρώτη περιπέτεια του Superman, με τίτλο “Reign of the Superman”, δημοσιεύεται στο fanzine SCIENCE FICTION: THE ADVANCE GUARD OF FUTURE CIVILIZATION, σε κείμενα του Jerome “Jerry” Siegel και εικονογράφηση του Joseph “Joe” Shuster.

Όχι, μην πετάτε το near mint αντίτυπο του ACTION COMICS #1 που έχετε στη συλλογή σας. Ο Superman του 1933 δεν έχει καμία σχέση με το γνωστό και αγαπημένο ήρωα που γιορτάζει φέτος την 75η επέτειο από την πρώτη του εμφάνιση στο τεύχος Ιουνίου 1938 (cover date) του ACTION COMICS. Αντίθετα, ήταν ένας άνεργος που χρησιμοποιήθηκε ως εθελοντής στο πείραμα ενός “τρελού επιστήμονα”, με αποτέλεσμα να αποκτήσει τηλεπαθητικές δυνάμεις και τη δίψα να κατακτήσει τον κόσμο. Δεν παύει, όμως, να είναι η παρθενική σπίθα της δημιουργίας του πρώτου υπερήρωα και του – ίσως – σημαντικότερου χαρακτήρα στην ιστορία των comics.

Η Μεγάλη Ύφεση, που είχε ξεκινήσει στα τέλη του 1929, είχε ήδη αποσαθρώσει την αμερικανική οικονομία και η τεράστια ανεργία είχε οδηγήσει εκατομμύρια νοικοκυριά στην ανέχεια. Ένας κλάδος που γνώριζε ιδιαίτερη άνθιση ήταν τα comic strips και τα pulp magazines, στα οποία, μια πληθώρα ηρώων έκανε την εμφάνισή της. Ο Tarzan, ο Shadow, ο Buck Rogers και πολλοί άλλοι χαρακτήρες, έδιναν μια φτηνή και “φανταστική” διέξοδο στους νέους που ήθελαν να αποδράσουν από τη δύσκολη καθημερινότητά τους. Δύο τέτοιοι νέοι ήταν ο Jerry Siegel και ο Joe Shuster.

Από αριστερά: Jerry Siegel και Joe Shuster

Παιδιά φτωχών Εβραίων μεταναστών, ιδιαίτερα ντροπαλοί, αλλά και ονειροπόλοι, ο Jerry και ο Joe γνωρίστηκαν όταν η οικογένεια του δεύτερου μετακόμισε από το Toronto στο Cleveland, όπου ήδη έμενε η οικογένεια Siegel. Ο Jerry ήταν ιδιαίτερα δραστήριος στον τομέα της επιστημονικής φαντασίας και δεν αρκούνταν στο ρόλο του αναγνώστη, αλλά ήθελε να κάνει το άλμα στη δημιουργία ιστοριών. Μετά από διάφορες προσπάθειες αυτοεκδόσεων, σε ηλικία μόλις δεκαεννέα ετών, το δημιουργικό αυτό δίδυμο παρουσίασε τον πρωτόλειο Superman, η ιστορία του οποίου δε γνώρισε ιδιαίτερη επιτυχία.

Έτσι ξεκινάει μια πενταετής περίοδος με συνεχείς αλλαγές στο χαρακτήρα, και την προσπάθεια εύρεσης εκδότη. Σταθερή επιδίωξη ήταν η δημιουργία ενός comic strip (το οποίο είχαν ονομάσει THE SUPERMAN) για εφημερίδες, τόσο στις αρχές της δεκαετίας, όπου ήταν το μόνο Μέσο για comics, όσο και μετά τα μέσα της, όπου έκανε την εμφάνισή του το comic book. Οι απορρίψεις οδηγούσαν στον ανασχεδιασμό του concept και την απογοήτευση. Ο Siegel, μάλιστα, εξέτασε και άλλους σχεδιαστές για το strip. Ένας από αυτούς ήταν ο – μετέπειτα διάσημος σχεδιαστής της Disney – Tony Strobl (συμμαθητής των Siegel και Shuster στο Cleveland School of Art), ενώ η συνεργασία με τον Russell Keaton έδωσε μια ιστορία, όπου ο Superman είναι το βρέφος που στέλνει πίσω στο χρόνο ο “τελευταίος άνθρωπος στη Γη” και βρίσκει το ζεύγος Sam και Molly Kent (ΤΕΛΕΙΟ!). Τελικά, το δίδυμο Siegel-Shuster επανήλθε και μάλιστα άρχισε να αναλαμβάνει δουλειές για μεγάλους εκδότες. Μια από αυτές ήταν και η δημιουργία του ντετέκτιβ Slam Bradley, στο τεύχος DETECTIVE COMICS #1 της National Allied Publications (μετέπειτα DC Comics). Όταν η ίδια εταιρεία τους ζήτησε μία ιστορία για το πρώτο τεύχος της νέας της σειράς με τίτλο ACTION COMICS, οι Siegel και Shuster τροποποίησαν τα strips τους και παρουσίασαν την ιστορία τους για έναν πολύχρωμο υπερήρωα με μπέρτα. And the rest is history…

Ο ΗΡΩΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΡΡΟΕΣ ΤΟΥ

Αμφιβάλω αν υπάρχουν περισσότεροι από τρεις άνθρωποι που δε γνωρίζουν την ιστορία του Superman (και είπαν σήμερα να μπουν στο Comicdom.gr), αλλά θα την επαναλάβω (υπάρχουν διάφορες μικροπαραλλαγές) για άλλη μια φορά. Με την καταστροφή του πλανήτη τους, Krypton, να είναι ζήτημα χρόνου, ο διακεκριμένος επιστήμονας Jor-El και η γυναίκα του, Lara Lor-Van, βάζουν το νεογέννητο μοναχογιό τους, Kal-El, σε ένα σκάφος και τον στέλνουν στη Γη. Εκεί, και συγκεκριμένα στη Smallvillle του Kansas, τον βρίσκει το ηλικιωμένο και άκληρο ζευγάρι Jonathan και Martha Kent, οι οποίοι τον υιοθετούν ως Clark Kent (οι δημιουργοί – και φανατικοί σινεφίλ – χρησιμοποιούν τα ονόματα των διάσημων ηθοποιών Clark Gable και Kent Taylor). Μεγαλώνοντας στη Smallville, θα γνωρίσει τον πρώτο του έρωτα, Lana Lang, και τον καλύτερό του φίλο, Pete Ross, θα ανακαλύψει ότι διαθέτει υπερδυνάμεις (λόγω του κίτρινου ήλιου της Γης), και θα μάθει για την εξωγήινη κληρονομιά του. Με την ενηλικίωσή του, o Clark θα μεταβεί στη μεγαλούπολη Metropolis (που ονομάστηκε έτσι προς τιμήν της ομώνυμης ταινίας του Fritz Lang), όπου θα εργαστεί ως δημοσιογράφος στην εφημερίδα Daily Planet, θα γνωρίσει τη Lois Lane, τον Perry White και τον Jimmy Olsen και θα εμφανιστεί στον κόσμο με την περσόνα του Superman. Θα αντιμετωπίσει πολλές, γήινες και μη, απειλές, όπως ο Toyman, ο Bizarro, ο Mongul, ο Mr. Mxyzptlk και φυσικά ο αιώνιος αντίπαλός του, Lex Luthor, ένα άτομο χωρίς υπερδυνάμεις που – αν εξαιρέσουμε την ανύπαρκτη ηθική του – αντιπροσωπεύει την ανθρώπινη τελειότητα.

Φυσικά, οι περισσότερες από τις πτυχές της ιστορίας δεν ήταν εκεί από την αρχή, αλλά αναπτύχθηκαν με τα χρόνια, δεν είναι, όμως, δύσκολο να αντιληφθεί κανείς τις βασικές επιρροές (συνειδητές και ασυνείδητες) στη δημιουργία του Superman. Το origin του είναι συνδυασμός τριών βιβλικών γεγονότων. Ο Jor-El που στέλνει τον νεαρό Kal-El στη Γη, μπορεί να παρομοιαστεί με τον Πατέρα που στέλνει τον Ιησού στην Ανθρωπότητα (αν και οι δημιουργοί το έχουν αρνηθεί), ενώ οι Kent που βρίσκουν σε ένα σκάφος το μικρούλη Clark, δεν είναι τίποτε άλλο από ένα συνδυασμό των ιστοριών του Μωυσή και του Αβραάμ με τη Σάρα. Όμως, η μεγαλύτερη επιρροή στη δημιουργία του Superman είναι σίγουρα ο μύθος του Υπερανθρώπου.

Από αρχαιοτάτων χρόνων, οι άνθρωποι είχαν δείξει ενδιαφέρον για ιστορίες ατόμων με δυνάμεις πέρα από αυτές του φυσιολογικού και διέδιδαν τα κατορθώματά τους. Οι δύο γνωστότεροι, ίσως, τέτοιοι ήρωες είναι ο ημίθεος Ηρακλής της ελληνικής μυθολογίας, με τους δώδεκα άθλους του οποίου μεγαλώνουν παιδιά εδώ και χιλιάδες χρόνια, και ο Κριτής της Παλαιάς Διαθήκης, Σαμψών, με τις προσπάθειές του να βοηθήσει τους Ισραηλίτες να αποτινάξουν το ζυγό των Φιλισταίων. Εκτός, όμως, από τους ήρωες που ήταν γνωστοί για χιλιάδες χρόνια, υπήρχε και μια πολύ πιο πρόσφατη επιρροή στo μύθο του Υπερανθρώπου.

Το 1883, ο Friedrich Nietzsche με το βιβλίο του ΤΑΔΕ ΕΦΗ ΖΑΡΑΤΟΥΣΤΡΑ, εισάγει την έννοια του Υπερανθρώπου (“Übermensch” στα Γερμανικά, που μεταφράστηκε και ως Superman στα Αγγλικά). Με αυτή περιγράφει το πως, μετά το “θάνατο του Θεού” ως παραγωγή νέων αξιών, ο άνθρωπος θα πρέπει να φτάσει στο τέλειο (μέσω της δημιουργικότητας, της δύναμης της θέλησης και της αδιαλλαξίας, μεταξύ άλλων) και να δημιουργήσει νέες αξίες. Αν και ο Superman, όπως εξελίχθηκε, μοιάζει μάλλον με το αντίθετο του Übermensch, ο αρχικός Superman του 1933 και ακόμη περισσότερο ο Lex Luthor, εμφανίζουν σημαντικές ομοιότητες. Το τελευταίο αυτό γεγονός κάνει τη σύγκρουση του Superman με το Luthor μια από τις πλέον ενδιαφέρουσες, τόσο λογοτεχνικά, όσο και επιστημονικά.

Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ

Από το 1938 έχουν περάσει εβδομήντα πέντε χρόνια, στα οποία ο Άνθρωπος από Ατσάλι θριάμβευσε σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη. Τί να πρωτοαναφέρουμε; Τα χιλιάδες comics με τις εκατομμύρια πωλήσεις, που έχουν μεταφραστεί σε όλο τον κόσμο; Τις ταινίες που αγαπήθηκαν και ανέδειξαν τον Christopher Reeve ως απόλυτο icon; Το ραδιοφωνικό show με τα 2068 επεισόδια; Τις τέσσερις live-action σειρές, με τους συνολικά είκοσι τέσσερις κύκλους επεισοδίων; Τα κινούμενα σχέδια; Το merchandise και άλλα (πάρα) πολλά;

Πηγή: financesonline.com

Πέρα, όμως, από την “προσωπική” επιτυχία, αδιαμφισβήτητη είναι και η συνεισφορά του Superman στην ανάπτυξη των comics, γενικότερα. Η επιτυχία του ως ο αρχετυπικός υπερήρωας, οδήγησε σε μια πληθώρα νέων χαρακτήρων, τίτλων και εκδοτικών οίκων, εγκαινιάζοντας τη Χρυσή Εποχή των comics. Μπορούμε, καθ’ υπερβολήν, να πούμε ότι κάθε comic που εκδίδεται πρέπει να πληρώνει και ένα Superman-όσημο, ως φόρο τιμής σε αυτούς που γιγάντωσαν το Μέσο.

Όμως, η επιρροή του Superman είναι τέτοια που ξεπερνάει το χώρο των comics και γίνεται παγκόσμιο πολιτισμικό σύμβολο, που αναγνωρίζουν όλοι. Ακόμη και η γιαγιά σας. Είναι ένας πρέσβης της αμερικανικής κουλτούρας και της κουλτούρας των comics, που εμπνέει ανθρώπους στην Ιαπωνία, την Αφρική, ή την Ελλάδα, και η αναγνωρισιμότητά του μπορεί να συγκριθεί μόνο με αυτή του Άγιου Βασίλη, του Mickey Mouse ή της Coca-Cola. Δεν είναι τυχαίο ότι ο “θάνατός” του, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, ήταν το γεγονός των comics που καλύφθηκε περισσότερο από τα Μέσα Ενημέρωσης όλου του κόσμου.

Θα μπορούσα να γράφω σελίδες επί σελίδων για τον Άνθρωπο από Ατσάλι, για το supporting cast και τους villains, για την τριπλή ταυτότητα Kal-El/Clark Kent/Superman, ή για τους δημιουργούς του όλα αυτά τα χρόνια. Όμως, ήθελα να κάνω απλά μια ελάχιστη εισαγωγή στον ήρωα και τη δημιουργία του και ίσως να σας πείσω να τον ερευνήσετε και μόνοι σας. Γιατί ο Superman και οι περιπέτειές του είναι ένα σημαντικό κομμάτι της σύγχρονης μυθολογίας, μα πάνω απ’ όλα, μια αισιόδοξη διέξοδος σε φανταστικούς κόσμους και μια συντροφιά σε ένα σχολικό διάλειμμα, ή μια στάση λεωφορείου, μετά από μια ερωτική απογοήτευση, ή μια επαγγελματική επιτυχία, σε ένα στρατιωτικό θάλαμο, ή δίπλα στο κύμα της θάλασσας. Ο Superman βρίσκεται, εδώ και εβδομήντα πέντε χρόνια, κοντά μας. Και θα συνεχίσει να βρίσκεται. Όσο υπάρχουν παιδιά που θα δένουν σεντόνια στο λαιμό τους.