Πού Κρύβεται Η Ελπίδα Στις Ταινίες Του DCEU;

Όταν ανέφερα ότι θα γράψω ένα κείμενο προς υπεράσπιση του κινηματογραφικού σύμπαντος της DC, δεν ήταν λίγοι οι φίλοι και οι γνωστοί που με χτύπησαν στην πλάτη με ένα συγκαταβατικό ύφος, λες και μιλάμε για κάποιο τιτάνιο ή αποτυχημένο εγχείρημα. Και, ενώ οι περισσότεροι συμφώνησαν ότι υπάρχουν πολύ χειρότερες ταινίες από τις τρεις που ανήκουν στο επονομαζόμενο DCEU, είναι συχνό φαινόμενο το κινηματογραφικό σύμπαν της DC, που μόλις τώρα γεννιέται, να αντιμετωπίζεται με εχθρότητα, δυσπιστία, χλευασμό και απογοήτευση. Για την ακρίβεια, μέσα στα πολλά κακά και ανάποδα που συνέβησαν το 2016 συγκαταλέγεται και το DC controversy, λόγω των αντιδράσεων των κριτικών, των fans, και των απλών θεατών, αρχικά στο BATMAN V SUPERMAN: DAWN OF JUSTICE και μετέπειτα στο SUICIDE SQUAD.

Αν κοιτάξουμε πίσω στο χρόνο, τα προβλήματα φαίνεται να ξεκίνησαν κάποια χρόνια πριν και απλά το 2016 βιώσαμε την κορύφωσή τους. Η επιτυχημένη τριλογία του Nolan κατάφερε όχι μόνο να ικανοποιήσει κριτικούς και θεατές και να αποφέρει αρκετά χρήματα στη Warner Bros, αλλά και να οδηγήσει σε μια επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο προσλαμβάνονται οι ταινίες με υπερήρωες, δίνοντας έμφαση σε κάτι που πολλοί θεωρούσαν ότι είναι αντίθετο με την φύση των superhero comics· το στοιχείο του ρεαλισμού. Το πρόβλημα με αυτήν την άποψη είναι, φυσικά, ότι είναι λανθασμένη. Οι ταινίες του Batman μέχρι την τριλογία του Nolan μπορεί να ήταν όλες υπερρεαλιστικές, αλλά στα πιο διάσημα comics του Σκοτεινού Ιππότη το ρεαλιστικό στοιχείο είναι κυρίαρχο, όπως στο LONG HALLOWEEN και στα DARK KNIGHT, ή σε arcs όπως το “No Man’s Land” και το “A Death In The Family”. Και εδώ βρίσκεται ένα σημαντικό στοιχείο που σχετίζεται με το τωρινό κινηματογραφικό σύμπαν της DC· όσο εξωπραγματικοί και αρχετυπικοί και αν φαίνονται οι ήρωες, στα comics, υπήρχε πάντα μια σκόπιμη σύνδεση του κόσμου τους με τον κόσμο του αναγνώστη. Αλλιώς, δε θα είχαμε κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις και ψυχολογικές ερμηνείες. Δε θα είχαμε χαρακτήρες σαν τον Anarky, villains που πολεμούν εναντίον της καταστροφής του πλανήτη και τον Superman να αποποιείται την Αμερικανική του υπηκοότητα.

Πίσω στο 2011, είχε κυκλοφορήσει η ταινία GREEN LANTERN. Ήταν μια ταινία που είχε πολλά προβλήματα και σίγουρα το γεγονός ότι της έλειπε ο ρεαλισμός ήταν ένα από αυτά. Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι τη θυμούνται για το γεγονός ότι το κοστούμι του Green Lantern φαινόταν εντελώς ψεύτικο (ερχόμενο σε πλήρη αντίθεση με το κουστούμι του Batman στη τριλογία του Nolan). Υπήρχε, λοιπόν, η αίσθηση ότι πλέον είχαμε περάσει στην εποχή, όχι αναγκαστικά των σοβαρών υπερηρώων, αλλά σίγουρα των υπερηρώων που πατάνε τα πόδια τους στη γη όσο περισσότερο γίνεται. Και για του λόγου το αληθές, το 2013 κυκλοφόρησε το MAN OF STEEL, εγκαινιάζοντας ένα καινούργιο κινηματογραφικό σύμπαν για την DC, που επιχειρούσε να παρουσιάσει έναν Superman που, παρά τις υπερδυνάμεις του και την καταγωγή του από έναν άλλο πλανήτη, δεν του λείπουν οι ανθρώπινες αδυναμίες και τα προβλήματα.

Η αντίδραση του κοινού ήταν, το λιγότερο, αναπάντεχη. Η ταινία δίχασε τον κόσμο, μεταξύ αυτών που βρήκαν αυτόν τον Superman πολύ πιο ανθρώπινο και εύκολο να κατανοήσουν και αυτών που ανακοίνωναν ότι νιώθουν εξαπατημένοι, γιατί ο Superman δε χαμογελά αρκετά. Δεν είχε σημασία ότι ο συγκεκριμένος Superman βασίστηκε στο εξαιρετικό comic SUPERMAN: BIRTHRIGHT, μια από τις πιο ωραίες ιστορίες για τον Superman. Θεατές και κριτικοί έσπευσαν να πουν ότι ο χαρακτήρας φερόταν περισσότερο σαν τον Βatman παρά τον Superman και ότι ο μόνος Superman που αναγνωρίζουν είναι αυτός του Donner. Οι θρησκευτικές αναφορές του Zack Snyder δεν άρεσαν (άσχετα αν τα comics βρίθουν από αυτές) και πολλοί εξοργίστηκαν όταν ο Superman σκότωσε τον Zod.

Αυτό οδήγησε πολλούς καλλιτέχνες και παραγωγούς στην DC και στην Warner Bros να ξύνουν τα κεφάλια τους, σχετικά με το γιατί ένα κοινό που ήταν τόσο θετικά διατεθειμένο προς τον ρεαλισμό του Nolan, ξαφνικά αποζητά τον σουρεαλισμό των παλαιότερων ταινιών. Και πραγματικά πρόκειται για ένα γρίφο που θα δυσκολευόταν να λύσει ακόμα και ο Riddler. Προσωπικά, έχω λόγους να πιστεύω ότι ένα MAN OF STEEL αλά Donner δε θα ικανοποιούσε παρά μόνο ελάχιστους θεατές. Άλλωστε, το είδαμε με το SUPERMAN RETURNS του 2006, το οποίο ήταν επιεικώς αδιάφορο. Ο Superman ήταν ηρωικός, αλλά αυτό ήταν το μόνο χαρακτηριστικό του. Και όσοι γνωρίζουμε καλά τον Superman, ξέρουμε πόσο τρισδιάστατος χαρακτήρας είναι.

Το MAN OF STEEL ήταν μια ταινία που επιχείρησε να φέρει τον Superman στην εποχή μας, μια εποχή που χαρακτηρίζεται από εσωστρεφείς και μοναχικούς ανθρώπους, όπως ήταν ο Clark, μια εποχή στην οποία υπάρχει δυσπιστία και φόβος για το διαφορετικό και μια εποχή στην οποία βιώνουμε τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό σε πολλές μορφές του. Αν και βρήκα τον θάνατο του Jonathan Kent αδικαιολόγητο, ποιος μπορεί να πει ότι οι σκηνές στον Krypton δεν ήταν εντυπωσιακές; Ότι η δόμηση μιας κοινωνίας, στην οποία ο καθένας έχει μια συγκεκριμένη θέση, και η προσπάθεια ενός πατέρα να δώσει στον γιο του κάτι παραπάνω δεν είναι όμορφο storytelling, όσο κλισέ κι αν μοιάζει; Και εν τέλει, που αλλού έχουμε δει τον θάνατο ενός villain να επηρεάζει τόσο πολύ την ψυχολογική κατάσταση του ήρωα, υπερτονίζοντας με αυτόν τον τρόπο την σημασία της ζωής;

Εμμένοντας στο ρεαλιστικό στοιχείο, φτάσαμε το 2016 στο BATMAN V SUPERMAN, το οποίο παρουσίασε μια κοινωνία ακόμα πιο κοντά στην δική μας σε σχέση με το MAN OF STEEL, γεμάτη ρατσισμό και φόβο για τους aliens (λέξη που χρησιμοποιείται τόσο για τον μετανάστη όσο και τον εξωγήινο), παράνοια και την άποψη ότι η κάθε πράξη έχει συνέπειες, ανεξάρτητα από τις προθέσεις. Αν θυμηθούμε την φράση “It is not who I am underneath, but what I do that defines me” από το BATMAN BEGINS, τότε βλέπουμε πόσο Βatman-ικός είναι ο εν λόγω κόσμος, γεμάτος καχυποψία και σκληρότητα. Αναμφίβολα, ο Superman βασανίζεται σε έναν τέτοιο κόσμο, το οποίο καταδεικνύει πόσο διαφορετικός στην πραγματικότητα είναι από τον Batman. Και, παρά τα πολλά προβλήματα της ταινίας, σχετικά με τον ρυθμό, τις κομμένες σκηνές και την προσωπικότητα του Lex Luthor, θα έπρεπε να είναι ολοφάνερο ότι είναι πολύ πιο δύσκολο και επίπονο να παλεύεις σε ένα κόσμο που είναι εχθρικός απέναντι σου. Αλλά είναι και πιο ελπιδοφόρο, γιατί η ελπίδα έχει μεγαλύτερη αξία σε ένα κόσμο γεμάτο σκοτάδι και τρόμο, παρά σε μια χαρούμενη ουτοπία. Θα πάρει καιρό μέχρι ο κόσμος να ακολουθήσει το παράδειγμα του Superman και όλων των άλλων ηρώων, αλλά για αυτό το λόγο η DC και η Warner Bros έχουν τουλάχιστον οχτώ ταινίες στα σκαριά τους που διαδραματίζονται στον ίδιο κόσμο.

Άλλωστε, συμβαίνει ήδη με τους villains. Το SUICIDE SQUAD ήταν η λιγότερο φορτωμένη με φιλοσοφικά ρητά και θρησκευτικές αναλογίες ταινία από τις τρεις (οπότε είναι λογικό να την προτιμούν όσοι τους αρέσουν οι ταινίες δράσης που δεν είναι πολύ περίπλοκες), αλλά κατάφερε να μας δείξει πως η εν λόγω κοινωνία επηρεάζει και τους παρανόμους, εκτός από τους ήρωες. Ως ταινία είχε πολλά προβλήματα στο μοντάζ και στο σενάριο, το οποίο φαίνεται να οφείλεται στην παρέμβαση του στούντιο, μετά από τις κακές κριτικές του BATMAN V SUPERMAN, αλλά καταφέρνει τουλάχιστον να μας παρουσιάσει ενδιαφέροντες χαρακτήρες.

Θα μπορούσα να αναφερθώ στην περίφημη σκηνή της Martha ή στο γεγονός ότι ο Batman σκοτώνει (μα είναι ένας Batman βασισμένος στον Batman του Frank Miller! Παράξενο θα ήταν αν δεν σκότωνε!) ή στον πρόωρο θάνατο του Superman, αλλά εν τέλει, καμιά ταινία δεν είναι χωρίς λάθη. Η DC και η Warner Bros προσπάθησαν να κάνουν κάτι ενδιαφέρον με το BATMAN V SUPERMAN, όπως παλιότερα με την τριλογία του Nolan, δείχνοντας ότι οι ταινίες υπερηρώων μπορούν να είναι δομημένες και σαν πολιτικά θρίλερ, αντί μόνο σαν ταινίες δράσης. Ο Superman του Henry Cavill πάλεψε να βρει την θέση του στον κόσμο, ακόμα κι όταν ο κόσμος δεν τον ήθελε, και εν τέλει θυσιάστηκε για αυτόν. Και οι εγκληματίες του Suicide Squad απέδειξαν ότι η έννοια “κακός” είναι πραγματικά αμφίσημη, σε έναν κόσμο τόσο άδικο και τρελό.

Αν ερμηνεύω καλά τα σημάδια, ο κόσμος θα πιστέψει στους υπερήρωες, δημιουργώντας ένα ταξίδι από το φως στο σκοτάδι (ίσως δεν είναι τυχαίο που ο μικρός Clark Kent διάβαζε Πλάτωνα). Το δύσκολο είναι να πιστέψουν οι θεατές και οι κριτικοί στο κινηματογραφικό σύμπαν της DC, αλλά όπως είπε και ο Father Leone στο MAN OF STEEL, ”sometimes you have to take a leap of faith first”.