S.H.I.E.L.D. By Jim Steranko: The Complete Collection

Ιστορία

Η δεκαετία του 1960 χαρακτηρίζεται από την φρενήρη πορεία του Ψυχρού Πολέμου. Ο ανταγωνισμός των υπερδυνάμεων στα εξοπλιστικά συστήματα, στην κατάκτηση του διαστήματος, αλλά κυρίως στην κυριαρχία επί του κόσμου, υλικού τε και άυλου, ήταν στα άκρα. Από καιρού εις καιρόν, αφηγήσεις με κατασκόπους, μυστικούς πράκτορες, αόρατες απειλές και λοιπές ιστορίες έκαναν τη δημόσια εμφάνισή τους σε εφημερίδες και επίκαιρα και, ταυτόχρονα με την προπαγάνδα, εξήπταν το ενδιαφέρον του κοινού για τον άγνωστο πόλεμο που μαινόταν. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα ήταν λογικό να επηρεάσει τις τέχνες και τον πολιτισμό της εποχής.

Αυτή η κατάσταση αποτυπώθηκε και στα comics της περιόδου. Μεταξύ άλλων, η ιστορίες του επικεφαλής της S.H.I.E.L.D, συνταγματάρχη Nick Fury, στράφηκαν, χάριν της επικαιρότητας, από τις πολεμικές περιπέτειες, στα κατασκοπικά θρίλερ, που ενίοτε λάμβαναν χώρα και στο διάστημα, αλλά πάντα με πολλά και περίεργα gadgets.

Στον τίτλο STRANGE TALES, από τα τεύχη #135 έως και #168, οι προπάτορες της Marvel μας αφηγούνταν τα κατορθώματα του Nick Fury, agent of S.H.I.E.L.D. Στο τεύχος #151 κάνει την εμφάνισή του στα credits ο Jim Steranko. Αν και αρχικά είχε αναλάβει μόνον το τελείωμα των layouts του Jack Kirby, μετά από δυο τεύχη ανέλαβε εξ ολοκλήρου το σχέδιο και τελικά από το τεύχος #155 οι Stan Lee και Roy Thomas του παρέδωσαν και το σενάριο ως και το τεύχος #168. Ακολούθως, το NICK FURY, AGENT OF S.H.I.E.L.D. έγινε αυτόνομος τίτλος με τον Steranko στο τιμόνι της σειράς για τα τρία πρώτα, καθώς και για το πέμπτο τεύχος.

Η επιτυχία του τίτλου και ο ξεχωριστός του τόνος έκαναν την εκδοτική να συγκεντρώσει όλες τις ιστορίες του Steranko με τον Nick Fury σε έναν ξεχωριστό και αυτόνομο τόμο, με τον τίτλο S.H.I.E.L.D BY JIM STERANKO: THE COMPLETE COLLECTION, το οποίο συμπεριλαμβάνει τα τεύχη #151-168 του STRANGE TALES και τα τεύχη #1-3 και #5 του NICK FURY, AGENT OF S.H.I.E.L.D.

Η πλοκή των ιστοριών στα τεύχη #151-167 του STRANGE TALES είχε να κάνει με δυο περιπέτειες σε συνέχειες, όπου ο ατρόμητος διοικητικής της S.H.I.E.L.D. αντιμετωπίζει τις απειλές της Hydra και του Yellow Claw, σώζοντας τον κόσμο. Το τεύχος #168, όπως και εκείνα στον αυτόνομο τίτλο του ήρωα, περιέχουν αυτοτελείς περιπέτειες με χαλαρή σύνδεση με το continuity.

Τι Μας Άρεσε

Η δουλειά του Steranko στους τίτλους του Nick Fury είναι αναμφισβήτητα μοναδική στην ιστορία των comics. Η καλλιτεχνική της αξία αναγνωρίστηκε ως ένα εικαστικό φαινόμενο εφάμιλλο των έργων του Salvador Dali και του Andy Warhol. Δεν είναι τυχαίο ότι έργα του εκτέθηκαν σε μέρη όπως το Μουσείο του Λούβρου και η Όπερα του Σίδνεϊ.

Ο Steranko σε αυτές τις ιστορίες άνοιξε έναν άμεσο διάλογο μεταξύ των τεχνών. Στον κινηματογράφο της εποχής μεσουρανούσαν οι ταινίες του James Bond, με την classy και ταυτόχρονα μοντέρνα αισθητική. Την ίδια περίοδο, το rock συναντά το LSD και λοιπές ψυχοτρόπες ουσίες και κάπως έτσι γεννιέται η ψυχεδελική rock, της οποίας ταυτότητα αποτέλεσαν τα φαντασμαγορικά εξώφυλλα των δίσκων συγκροτημάτων. Αυτήν την εποχή η pop αισθητική αρχίζει να κατακλύζει με τις τεχνοτροπίες το χώρο της εικαστικής έκφρασης.

Όλα τα παραπάνω άρχισαν σταδιακά να εντάσσονται στην αφήγηση του καλλιτέχνη μέσα στο κατασκοπικό θρίλερ, ώστε να φτάσει την κλιμάκωση στα ύψη, ιδίως από το τεύχος #167 του STRANGE TALES και μετά. Μάλιστα, σε εκείνο το τεύχος ενυπάρχει το πρώτο στην ιστορία τετρασέλιδο πανοραμικό panel, όπου, όπως έλεγε και ο ίδιος ο Steranko, για να το δει κανείς ολόκληρο έπρεπε να αγοράσει δυο τεύχη και να τα βάλει δίπλα-δίπλα. Η ψυχεδέλεια συνάντησε την pop art και οι περίτεχνες και πολύχρωμες σπείρες αποτελούσαν φόντο εντυπωσιακών κολάζ.

Εκτός, όμως, από το σαγηνευτικό artwork, υπήρξαν πολύ καλές στιγμές και στο σενάριο, ιδίως στα σημεία εκείνα όπου με τρόπο υπερβατικό το plot μας μετέφερε είτε σε οντολογικής φύσης ερωτήματα είτε μας μετέδιδε τη ζάλη ενός trip σε μονοπάτια χαραγμένα από την ψυχεδελική κατάσταση της εποχής. Δεν πρέπει να ξεχνάμε δε, ότι ο Steranko ανέλαβε να συνεχίσει μια ιστορία την οποία ο Stan – the Man – Lee είχε ξεκινήσει και άφησε στη μέση.

Τι Μας Ενόχλησε

Δυστυχώς, δεν έλειψαν και τα σημεία στις ιστορίες, όπου η πλοκή πλατυάζει χωρίς λόγο και ορισμένες φορές οι συχνές εύκολες ανατροπές τις τελευταίας στιγμής κουράζουν. Δεν πρέπει, βέβαια, να ξεχνάμε ότι από το 1968 έχει περάσει πλέον μισός αιώνας, μέσα στον οποίο έχουμε δει τα ίδια αφηγηματικά κόλπα χιλιάδες φορές, οπότε είναι λογικό κάποια σημεία των ιστοριών σήμερα να φαντάζουν παρωχημένα.

Συνολική Εκτίμηση

Οι συγκεκριμένες εκδόσεις άφησαν ανεξίτηλο το σημάδι τους στο χρόνο και την ιστορία της τέχνης εν γένει. Μια δουλειά που πολυβραβεύτηκε, αλλά κυρίως επηρέασε την εξέλιξη τόσο των comics όσο και του κινηματογράφου, καθώς η τεχνοτροπία του καλλιτέχνη, σαφώς επηρεασμένη από την 7η τέχνη της εποχής, αντιδάνεισε στο σελιλόιντ ιδέες για την εξέλιξή του. Άλλωστε, ο ίδιος ο Steranko δούλεψε σε κινηματογραφικές παραγωγές στη συνέχεια. Ταυτόχρονα, πάρα τα όποια μικρά ατοπήματα της πλοκής, τα σενάριά του ήταν αρκετά προχωρημένα για την εποχή, παίζοντας ενδεχομένως και με τα όρια της λογοκρισίας. Πέραν της δράσης, οι ιστορίες εμπεριείχαν κεκαλυμμένα στοιχεία των κοινωνικών τάσεων της ιστορικής περιόδου, όπως η χρήση ναρκωτικών, η σεξουαλικότητα και αμφισβήτηση του κόσμου όπως τον ξέρουμε. Οι ιστορίες του Nick Fury από τον Jim Steranko είναι ένα έργο τόσο μέσα στην εποχή του, που ήταν καταδικασμένο να είναι πρωτοποριακό και καινοτόμο και άνετα θα μπορούσε να σταθεί δίπλα στα πολύκροτα σημερινά comics, μισό αιώνα μετά την έκδοσή του.

Παράλληλες Προτάσεις

Ο Steranko είναι κατά βάση εικαστικός δημιουργός και είναι φυσικό η δουλειά του να αποτελείται κυρίως από covers και εικονογραφήσεις και λιγότερα σενάρια. Ωστόσο, έχει συγγράψει και επιμεληθεί την δίτομη έκδοση, THE STERANKO HISTORY OF COMICS, πάνω στην ιστορία και την εξέλιξη της 9ης Τέχνης.

Ιστορίες του Nick Fury που αξίζει να αναζητήσετε είναι φυσικά η σειρά origin SGT. FURY AND HIS HOWLING COMMANDOS, από τα χεράκια των “μπαμπάδων” Stan Lee και Jack Kirby, καθώς και το ενδιαφέρον FURY: MY WAR GONE BY, δια χειρός Garth Ennis.

Σχετικά με κατασκοπικά comics, εννοείται ιστορίες του James Bond και φυσικά τη δουλειά του Peter Milligan στο HUMMAN TARGET.

Μια ωραία παρωδία για τη S.H.I.E.L.D. και τον Nick Fury είναι το NEXTWAVE: AGENTS OF H.A.T.E., από τους Warren Ellis και Stuart Immonen.

Και μιας και αναφερθήκαμε στην εικαστική αποτύπωση της ψυχεδέλειας των 60s , ακούστε συγκροτήματα όπως οι Ultimate Spinach και χαζέψτε με τα εξώφυλλα των δίσκων τους.