Superhero Movies

Η άνοδος (και η πτώση;) μιας εποχής

Το άρθρο που διαβάζετε αυτή την στιγμή δεν έχει στόχο να σας πείσει για κάτι, αλλά ούτε και να σας προκαταβάλει αρνητικά για το θέμα το οποίο αναφέρει ο τίτλος. Είναι απλά, ένα “ξεδίπλωμα”, σκέψεων που προέρχονται από τις προσωπικές μου εμπειρίες, από τα όσα έχω διαβάσει, παρακολουθήσει και γενικά βιώσει, κατά καιρούς, σχετικά με τις ταινίες που βασίζονται σε comics. Είναι αδιαμφισβήτητα η προσωπική μου άποψη και ο ίδιος δεν δηλώνω αυθεντία πάνω στο θέμα, μόνο εξωτερικεύω τις σκέψεις μου, λαμβάνοντας υπ’ όψη τα τεκταινόμενα στο Hollywood την τελευταία εικοσαετία, σε συνάρτηση με τις  γνώσεις μου σχετικά με τις βιομηχανίες του κινηματογράφου και των comics.

Τα comics, λοιπόν, είχαν απασχολήσει το Hollywood αρκετές φορές, πολλά χρόνια πριν. Συγκεκριμένα, οι περιπέτειες υπερηρώων έκαναν την εμφάνιση τους από την εποχή της δεκαετίας του ’40 ως κινηματογραφικά serials. Κλασσικά παραδείγματα αποτελούν τα ADVENTURES OF CAPTAIN MARVEL (1941) και BATMAN (1943) του Lambert Hillyer.

Καθώς η δεκαετία του ’70 πλησίαζε στο τέλος της, το SUPERMAN του Richard Donner έγινε ή πρώτη big budget εμπορική επιτυχία, βάζοντας το πρώτο σημαντικό milestone στην ιστορία των superhero movies. Αυτή ήταν η αρχή, που έδωσε το “πράσινο φώς” για να ακολουθήσουν ακόμη περισσότερες μεγάλες κινηματογραφικές παραγωγές που βασίζονταν σε υπερήρωες, οι οποίοι είχαν ξεφυτρώσει από comics και – το σημαντικότερο – δεν αποτελούσαν πλέον ένα περιθωριακό κινηματογραφικό είδος, που προοριζόταν μόνο για τα 500 άτομα μιας κινηματογραφικής αίθουσας.

Αυτό, όμως, που θα ακολουθούσε μετά από αυτή την δυνατή αναλαμπή, κανείς δεν θα μπορούσε να το είχε προβλέψει.

Στις αρχές του 2000, έκαναν την εμφάνιση τους το X-MEN του Bryan Singer και το SPIDER-MAN του Sam Raimi, βάζοντας φωτιά στο box office και ξεκινώντας franchises, τα όποια θα άλλαζαν χέρια αρκετών σκηνοθετών και θα άνοιγαν πολλές συζητήσεις για “nerd fights”.

Βρίσκοντας πρόσφορο έδαφος από τις επιτυχίες των προηγούμενων ταινιών, η Marvel κυκλοφόρησε το IRON MAN, το 2008, ξεκινώντας την αρχή των Marvel Studios και του Marvel Cinematic Universe, ενώ, από την άλλη, το BATMAN BEGINS και – κυρίως – το THE DARK KNIGHT του Chris Nolan, έφεραν τα πάνω-κάτω με το δεύτερο να αποσπά και το χρυσό αγαλματίδιο της Ακαδημίας των Oscars, για την ερμηνεία του Heath Ledger.

Από εκεί και πέρα, τη συνέχεια την ξέρετε. Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό, έφεραν την εποχή που τώρα διανύουμε, η οποία έχει τοποθετήσει τα superhero movies σε mainstream κατανάλωση από το κοινό. Βάζοντας την nerdy/geeky μόδα να έχει εισχωρήσει ακόμη και σε άτομα που προηγουμένως, πιθανότατα, να μην υπήρχε περίπτωση να ασχοληθούν με εκείνη.

Το Hollywood (και όχι μόνο) δείχνει να έχει έλλειψη φαντασίας και έχει βρει στους υπερήρωες την προσωρινή του λύτρωση, για να προσφέρει κάτι σχετικά νέο (και φρέσκο) στους θεατές. Λόγω αυτού, βλέπουμε πολύ συχνά να ξεσκονίζονται χαρακτήρες που ήταν ξεχασμένοι σε κάποιο ράφι ενός υπογείου, και να αξιοποιούνται, άλλοτε με αξιοζήλευτο και άλλοτε με όχι και τόσο πετυχημένο τρόπο.

Το θέμα είναι, όμως, πως ο ρυθμός παρουσίασης ενός νέου χαρακτήρα, ή ενός sequel μιας ιστορίας που έχει ήδη ξεκινήσει, έχει γίνει τόσο γρήγορος, που πολλές φορές σε κάνει να αναρωτιέσαι σε ποιο σημείο αυτού του trend/εποχής βρισκόμαστε. Με άλλα λόγια, είμαστε ακόμα στην ακμή της “superhero era”, ή έχουμε αρχίσει να παίρνουμε ήδη το δρόμο του κορεσμού και της πτώσης για το συγκεκριμένο είδος; Εάν κάποιος ρώταγε την γνώμη μου, θα έλεγα πως βρισκόμαστε σε μια ενδιάμεση κατάσταση. Δηλαδή στη στιγμή που δεν έχει επέλθει ακόμη ο κορεσμός, αλλά οι χρυσές μέρες έχουν περάσει.

Η συγκεκριμένη πεποίθησή μου προέρχεται από το γεγονός του ότι έχουν ήδη προγραμματιστεί αρκετά μεγάλες παραγωγές και story arcs για το μέλλον, αλλά το κοινό δεν δείχνει να έχει τον ίδιο ενθουσιασμό και την ίδια λαχτάρα που το διακατείχε, όταν είχε κυκλοφορήσει, για παράδειγμα, το πρώτο AVENGERS, το 2012.

Αυτό, όμως, δεν σημαίνει πως δεν έχουν κάνει ήδη την εμφάνισή τους διάφορα σημάδια κορεσμού. Για παράδειγμα, πολλές ταινίες της Marvel (αν και η ποιότητα των περισσοτέρων είναι άνω του μετρίου), θα έλεγε κανείς πως θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν εύκολα ως  ταινίες “κονσέρβα”. Οι περισσότερες από αυτές, που αποτελούν την πρώτη ταινία του εκάστοτε franchise, διέπονται από ένα pattern, το οποίο εμπεριέχει το intro του χαρακτήρα, το intro του villain, την διένεξη τους και τα συγκρουόμενα συμφέροντα, μερικές αστείες στιγμές και την τελική σύγκρουση με το φινάλε. Θα μου πείτε πως αυτό είναι ένα pattern που ακολουθείται από πολλές ταινίες, ανεξάρτητα από το αν είναι υπερωικές ή όχι. Συμφωνώ απόλυτα, αλλά θα πρόσθετα πως, εκτός από τα χαρακτηριστικά του pattern που ανέφερα πιο πάνω, υπάρχουν αρκετά επιπλέον στοιχεία, που θα μπορούσαν να αριθμηθούν εύκολα με την ετικέτα του “παρόμοιου”, σε κάθε μια από αυτές τις ταινίες.

Η DC/Warner, από την άλλη, κυνηγά να φτάσει το μεγαλείο της Marvel με ανοργάνωτες κινήσεις, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να κερδίσει την επιτυχία της πρώτης. Αυτού του είδους η βιασύνη, είναι πιθανό να προέρχεται από τον φόβο των παραγωγών πως η εποχή χάριτος των υπερωικών ταινιών δεν πρόκειται να διαρκέσει για πάντα. Με άλλα λόγια, επιχειρούν να μαζέψουν όσο περισσότερα χρήματα μπορούν, πριν ξεφτίσει η μόδα από την αγορά, δημιουργώντας έτσι ταινίες “στο πόδι”.

Μια απόπειρα από την DC που αντικατοπτρίζει αυτή την άποψη, είναι το BATMN VS. SUPERMAN, όπου κακήν-κακώς τοποθετήθηκαν ένα κάρο πράγματα και στοιχεία μέσα σε μια μονό ταινία. Η συγκεκριμένη κίνηση έγινε προκειμένου να ορισθεί γρήγορα το setting, ώστε να μπορέσουν να εισαχθούν άμεσα ταινίες που πρόκειται να ακολουθήσουν στο μέλλον. Μια από αυτές ήταν το WONDER WOMAN του προηγούμενου καλοκαιριού. Όμως, όπως έγινε εύκολα αντιληπτό από κοινό και κριτικούς, με τέτοιες κινήσεις “του ποδαριού”, κινδυνεύει όλο το εγχείρημα της DC να βγει off the trail.

Πέρα από τις ασταθείς απόπειρες των κινηματογραφικών studios, η βιομηχανία του θεάματος έχει επιστρατεύσει ένα ακόμη όπλο προκειμένου να πετύχει τον υπερηρωικό κορεσμό, και αυτό ακούει στο όνομα reboot/remake. Εάν ποτέ τύχει κάποια υπερωική ταινία να μην καταφέρει να πάει αρκετά καλά, ή να ολοκληρωθεί σαν franchise, το πιθανότερο είναι πως, μετά από λίγα χρόνια, θα γίνει reboot ή remake. Για ποιό λόγο; Μα, φυσικά, για να βγουν περισσότερα χρήματα, με τη δικαιολογία πως το πρώτο attempt δεν ήταν πετυχημένο.  Κλασσικό παράδειγμα αυτής της περίπτωσης, το πραγματικά αχρείαστο THE AMAZING SPIDER-MAN με τον Andrew Garfield, ο οποίος, κατά την ταπεινή μου γνώμη, δεν ήταν καλύτερος από τον προκάτοχο του (αλλά αυτό είναι μια άλλη κουβέντα). Σε αυτή την πονεμένη ιστορία, λοιπόν, είδαμε, πέντε χρόνια μετά το SPIDER-MAN 3, το πώς ο Peter Parker έγινε ξανά ο Spider-Man και πως ο Uncle Ben πέθανε ξανά (σε μια χλιαρά συναισθηματικά φορτισμένη σκηνή), χωρίς να μας μάθει πως “with great power comes great responsibility”.

Με λίγα λόγια, αναπαράχθηκαν ξανά οι ίδιες ιστορίες, χωρίς να προσθέτουν, ουσιαστικά, κάτι νέο, και σε ορισμένες περιπτώσεις, αποτυπώθηκαν με κατώτερο τρόπο, σε σύγκριση με αυτά που είχα προηγηθεί.

Σε όλα τα παραπάνω, έρχεται να προστεθεί και η υπερέκθεση του κοινού απέναντι στην ίδια θεματολογία. Από τα sitcoms μέχρι και τις νέες τηλεοπτικές σειρές, το superhero theme κυριαρχεί. Το BIG BANG THEORY θα μπορούσε να θεωρηθεί η αντίστοιχη σειρά FRIENDS της δεκαετίας του 2010, από πλευράς επιτυχίας, επιρροής στο κοινό, αλλά και pop culture αναφορών, μόνο που εδώ η σειρά είναι γεμάτη από superhero references και θεματολογία. Επίσης, νέες σειρές με υπερήρωες ξεπηδούν από την μια μέρα στην άλλη, δίνοντας στον θεατή ένα overdose ιστοριών ίδιου genre.

Εν ολίγοις, αν μου επιτρέπεται ο παραλληλισμός, είναι σαν να προβάλλονται μόνιμα στο κοινό, ταινίες και τηλεοπτικές σειρές western, εκ των οποίων ορισμένες από αυτές να είναι κωμωδίες που να σχολιάζουν το western στοιχείο.

Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό και ισχύει για τα περισσότερα πράγματα σε αυτό τον κόσμο, αν ένα άτομο εκτεθεί για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο (με την ευρύτερη έννοια), το πιθανότερο είναι αυτό να “καεί” στα μάτια του και να μην είναι πλέον ελκυστικό για εκείνον.

Ωστόσο, μετά την μακρηγορία μου, όπως ανέφερα εξ αρχής,  αυτή είναι η προσωπική μου γνώμη και δεν εκφράζει απαραίτητα κανέναν άλλον εκτός από εμένα. Εάν το είδος των superhero ταινιών/σειρών προσφέρει νέες κυκλοφορίες που πρωτοτυπούν και ελκύουν τον θεατή, με ποιοτικές παραγωγές που έχουν σκοπό να πουν κάτι και όχι μόνο να του γαργαλήσουν τον αμφιβληστροειδή και να του αρμέξουν τα λεφτά από την τσέπη, τότε τα πράγματα δεν θα είναι και τόσο άσχημα.

Time will tell.