El Eternauta

Η Ιστορία

Ένα βράδυ, στα τέλη τις δεκαετίας του ‘50, ο ξαφνιασμένος δημιουργός δέχεται στο σαλόνι του σπιτιού του στο Buenos Aires την απρόσμενη επίσκεψη ενός αγνώστου, ο οποίος εμφανίστηκε μπροστά του από το πουθενά. Ο ξένος δε χάνει χρόνο και αρχίζει να αφηγείται την παράξενη ιστορία του στον καλλιτέχνη. Από το σημείο αυτό, ο αφηγητής αλλάζει και η ιστορία ξεκινά από την αρχή. Ένα βράδυ, σε απροσδιόριστο χρόνο, αλλά όχι πολύ διαφορετικό από εκείνον του δημιουργού, μια παρέα ανδρών παίζει χαρτιά σε ένα σπίτι στο Buenos Aires. Το παράδοξο είναι ότι ξαφνικά αρχίζει να χιονίζει, ένα φαινόμενο σπάνιο για την πρωτεύουσα της Αργεντινής. Δεν αργούν να καταλάβουν ότι τελικά το χιόνι είναι θανατηφόρο και όσοι έχουν εκτεθεί σε αυτό είναι νεκροί. Η παρέα και η οικογένεια του αφηγητή αντιλαμβάνονται ότι είναι επιζήσαντες μιας παράξενης καταστροφής. Σταδιακά οργανώνονται για να αντιμετωπίσουν τις ανάγκες επιβίωσης σε αυτήν μετα-αποκαλυπτική πραγματικότητα, όπου είναι περιτριγυρισμένοι από τον θάνατο. Όσο εκτυλίσσεται η ιστορία αποκαλύπτεται ότι στην πραγματικότητα ο πλανήτης έχει δεχθεί επίθεση από εξωγήινους εισβολείς. Η αντίσταση των ανθρώπων αρχίζει, ο αφηγητής λαμβάνει μέρος σε μάχες και αποστολές, όμως ο εχθρός, οι ellos (εκείνοι), είναι πολύ πιο ισχυροί. Μετά την ήττα της αντίστασης, ο αφηγητής επιστρέφει στην κόρη και τη γυναίκα του, επιχειρεί να διαφύγει με ένα εξωγήινο σκάφος, ένα λάθος όμως τον κάνει να χαθεί, μέσα στο χωροχρονικό συνεχές. Καταλήγει έτσι να γίνει ένας eternauta (αιωναύτης), κοσμοναύτης της αιωνιότητας. Στο τέλος, το ταξίδι καταλήγει σε ένα ενδιαφέρον time paradox.

Τι Μας Άρεσε

Πραγματικά δεν έχω από πού να αρχίσω. Πρώτα απ’ όλα, ας ξεκινήσουμε από το artwork του Francisco Solano Lopez. Άψογη απεικόνιση του κόσμου του EL ETERNAUTA. Το post apocalyptic και χιονισμένο Buenos Aires και οι άνθρωποί του αποδίδονται με αρτιότητα και ρεαλισμό. Το έργο, επηρεασμένο από το ρεύμα των ταινιών επιστημονικής φαντασίας της εποχής, κατάφερε να κρατήσει τα δομικά στοιχεία, χωρίς να κατρακυλήσει στο επίπεδο μιας b-movie με εξωγήινα τέρατα. Στην πραγματικότητα, αποτελεί μια βαθιά πολιτική αλληγορία. Γυρνώντας τις σελίδες, δεν διαβάζουμε μόνο την Οδύσσεια μιας μικρής ομάδας ανθρώπων, αλλά την προσπάθειά τους να παραμείνουν ελεύθεροι, ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να πεθάνουν προσπαθώντας. Ο Ηector German Oesterheld εξετάζει μέσα από το έργο αυτό την ανθρώπινη φύση κάτω από στρεσογόνες συνθήκες. Όταν ο θάνατος είναι παντού και κάθε έννοια τάξης έχει χαθεί, η κοινωνία μετατρέπεται σε ζούγκλα. Ακόμα κι εκεί, όμως, το άτομο έχει την ελευθερία να επιλέξει πώς θα ζήσει. Όταν όμως ο εχθρός εμφανιστεί, η συλλογική αντίσταση γίνεται μονόδρομος. Ο αγώνας για την διατήρησης της ελευθερίας της σκέψης και της αυτοδιάθεσης είναι έμφυτος και ο κατακτητής το γνωρίζει και για τον λόγο αυτό προσπαθεί να εξαλείψει την αντίσταση, όχι μόνο με τη βία, μα και με άλλα μέσα. Τελικά, όμως, ποιο το νόημα της ελευθερίας και της ζωής, όταν ο κόσμος μας δεν είναι εκεί πια για εμάς; Αυτά τα πολύ ενδιαφέροντα ζητήματα προσπάθησε να ψηλαφήσει ο Oesterheld στο έργο του και, παρά το βάρος των προβληματισμών του, η γραφή και η ροή της αφήγησής του είναι τέτοια που συνεπαίρνει από την πρώτη σελίδα τον αναγνώστη. Η ταχύτητα της αφήγησης και η πυκνή της δράση δίνουν την αίσθηση ότι το έργο είναι πολύ μεγαλύτερο σε έκταση απ’ ότι στην πραγματικότητα, αλλά και πάλι μικρό σε σχέση με τη διάθεση που δημιουργεί.

Τι Μας Ενόχλησε

Απολύτως τίποτα. Το έργο είναι εξαιρετικό. Κρίνω, ωστόσο, απαράδεκτο ότι χρειάστηκε να περάσει περισσότερο από μισός αιώνας για να μεταφραστεί για πρώτη φορά το έργο στα αγγλικά, ώστε να το γνωρίσει περισσότερος κόσμος. Αν και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και γλώσσες είχε ήδη μεταφραστεί από δεκαετίες, η πρώτη αγγλική εκδοχή κυκλοφόρησε από την Fantagraphics, μόλις το 2015!

Συνολική Εκτίμηση

Το EL ETERNAUTA αποτελεί πλέον ένα εμβληματικό comic στην Αργεντινή, αλλά και στη Λατινική Αμερική εν γένει. Η εικόνα του χαρακτήρα χρησιμοποιείται σε πολιτικές συγκεντρώσεις και κινήματα στην χώρα του δημιουργού, συναγωνιζόμενη την πασίγνωστη φωτογραφία του Che Guevara! Σαν comic, άφησε πίσω του μια πραγματική παρακαταθήκη σε αλληγορικό τόνο, αναφερόμενη στην πολιτική ιστορία των χωρών της νοτίου Αμερικής, όπου η εισβολή ήταν άμεσα ή έμμεσα ορατή. Μάλιστα, το έργο είναι και εν μέρει προφητικό για τον δημιουργό του, ο οποίος, όντας ενεργά πολιτικοποιημένος, αντιστάθηκε στη δικτατορία του Jorge Rafael Videla, εντάχθηκε στους αντάρτες Montoneros και τελικά “εξαφανίστηκε” ο ίδιος, οι κόρες του και οι σύζυγοί τους από προσώπου γης, όπως χιλιάδες άλλοι αγωνιστές, αντιφρονούντες και ανεπιθύμητοι για το καθεστώς εκείνο άνθρωποι. Τελευταία φορά εθεάθη ζωντανός και υπό κράτηση μεταξύ 1977-1978 και θεωρείται νεκρός από το 1979.

Ωστόσο, η αξία του έργου του είναι τέτοια που, 60 χρόνια μετά την κυκλοφορία του, παραμένει απόλυτα ενδιαφέρον και φρέσκο, τόσο ως comic όσο και ως δημιούργημα επιστημονικής φαντασίας. Κατά τον ίδιο τον δημιουργό και συγγραφέα, το έργο είναι μια εκδοχή του ΡΟΒΙΝΣΩΝΑ ΚΡΟΥΣΟΥ που πραγματεύεται “την μοναξιά του ανθρώπου, που είναι περιτριγυρισμένος και φυλακισμένος όχι από τη θάλασσα, αλλά από τον θάνατο”. Όμως στο EL ETERNAUTA “ο πραγματικός ήρωας είναι συλλογικός, ένα κομμάτι της ανθρωπότητας”, όχι ένα πρόσωπο, αλλά μικρές ομάδες ανθρώπων που αντιστέκονται. Ίσως όλα αυτά τα χαρακτηριστικά επικυρώνουν τον τίτλο του έργου και ως προς την αξία του, έναν πραγματικό ταξιδιώτη της αιωνιότητας, χωρίς φθορά στο χρόνο.

Παράλληλες Προτάσεις

Η επιτυχία της πρώτης ιστορίας, αλλά και οι πολιτικές εξελίξεις στην Αργεντινή τη δεκαετία του ‘70 οδήγησαν τον συγγραφέα να δημιουργήσει νέες εκδοχές της αρχικής έκδοσης, μικρότερες ιστορίες, αλλά και το EL ETERNAUTA II, το οποίο εκδόθηκε το 1976 και, λόγω του καθεστώτος, ο Oesterheld έγγραφε από κρυφές τοποθεσίες.

Το 1983 εκδόθηκε ένα τρίτο μέρος της ιστορίας, όμως, όχι φυσικά γραμμένο από τον Oesterheld. To τρίτο μέρος κατηγορήθηκε ως μια απλή ιστορία ε.φ., χωρίς το βάθος των ιστοριών του αυθεντικού συγγραφέα.

Το ΕL ETERNAUTA έχει κυκλοφορήσει και στα ελληνικά ήδη από το 2009, από τη Jemma Press, με τίτλο Ο ΚΟΣΜΟΝΑΥΤΗΣ ΤΟΥ ΑΠΕΙΡΟΥ.
Κατά τα λοιπά, post apocalyptic έργα με μια πολιτική χροιά είναι DMZ, Y: THE LAST MAN, 2000AD, ενώ πολύ ενδιαφέρον έργο με επίσκεψη από εξωγήινους και προβληματισμούς είναι το webcomic BARRIER.