Γιατί Αγαπάω Το WATCHMEN Και Γιατί Δεν Με Ενδιαφέρει “Εκείνη” Η Ταινία…

Η αφορμή για το post αυτό είναι η ερώτηση ενός φίλου: «”Ναι, είναι το WATCHMEN… αλλά γιατί είναι καλό;”

Αυτή είναι η πιο έντιμη και λογική ερώτηση που άκουσα τον τελευταίο καιρό. Σε αντίθεση δηλαδή με το… “Εσύ που ασχολείσαι με comics και ξέρεις… είναι καλή αυτή η ταινία WATCHMEN; Να τη δω;”, που είναι μια τόσο λάθος ερώτηση, που δεν ξέρω από που να την πιάσω.

Το WATCHMEN δεν είναι για μένα το καλύτερο comic όλων των εποχών (από όσο θυμάμαι, μάλιστα, ο Moore κάποια στιγμή είχε χαρακτηρίσει ως το comic που θεωρούσε καλύτερο το MAD του Harvey Kurtzmann). Και ναι, ο Moore είναι τόσο τεράστιος δημιουργός, που έχει την πολυτέλεια να μην είναι το WATCHMEN το καλύτερο comic του.

Το WATCHMEN (για μένα τουλάχιστον) είναι όλα αυτά τα μικρά και υπέροχα πράγματα που κάνουν ο Moore και o Gibbons. Είναι ο τρόπος που τα panels του πειρατικού comic που διαβάζει ο πιτσιρικάς καθισμένος στην άκρη του δρόμου μπλέκουν με τις φωνές των γύρω του και ενώ και το σενάριο του comic και οι διάλογοι συνεχίζουν την πορεία τους το ένα λειτουργεί ως σχόλιο του άλλου.

Είναι ο τρόπος με τον οποίο δημιουργούνται συμμετρίες και ρυθμοί (όπως, για παράδειγμα, με την αλλαγή του φωτισμού ενός δωματίου, εξαιτίας μιας γειτονικής φωτεινής πινακίδας), μόνο και μόνο για να σπάσουν την κατάλληλη στιγμή και για να προκαλέσουν την επιθυμητή αντίδραση στον αναγνώστη, χωρίς ο ίδιος να αντιλαμβάνεται το λόγο, σε μια πρώτη, τουλάχιστον, ανάγνωση.

Όλες αυτές οι συμμετρίες, με την παρουσία τους και στα δώδεκα τεύχη του comic, ή ο τρόπος με τον οποίο όλοι αυτοί οι χαρακτήρες συνδέονται και επηρεάζουν ο ένας τη ζωή του άλλου (χωρίς πάντα οι ίδιοι να το καταλαβαίνουν) δεν είναι τεχνικές που χρησιμοποιεί ο Moore, αλλά αποτελούν την ουσία του comic. Δεν πρόκειται, δηλαδή, μόνο για έναν αριστοτεχνικό τρόπο με τον οποίο παρουσιάζεται η ιστορία του WATCHMEN… το WATCHMEN ΕΙΝΑΙ ο αριστοτεχνικός τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται η πλοκή του.

Όπως είναι και οι δεκάδες λεπτομέρειες των backgrounds, που προσπερνάς στην πρώτη ανάγνωση… Ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται πως οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις είναι πολύ περισσότερο κοινωνικά αποδεκτές απ’ ότι στο δικό μας κόσμο, ή ο τρόπος που φαίνεται ότι η τεχνολογία (κυρίως από πλευράς βιολογίας και γενετικής) είναι τόσο διαφορετική από τη δική μας. Και γενικότερα, όμως, οι πληροφορίες που παίρνει ο αναγνώστης για τον κόσμο του WATCHMEN, βρίσκονται στις μικρές λεπτομέρειες που είναι κρυμμένες στο background, χωρίς να τις δίνει ο δημιουργός με κάποιου είδους exposition.

Για αυτούς τους λόγους, το WATCHMEN δεν είναι ένα comic που θα πρότεινα σε ένα νέο αναγνώστη. Όχι επειδή πιστεύω πως δεν θα του άρεσε το άπταιστο σενάριο του Moore, ή σπουδαία δουλειά που έκανε ο Dave Gibbons. Αλλά γιατί δεν θα εκτιμήσει τον τρόπο με τον οποίο αλλάζουν οι σελίδες, το ρυθμό ανάμεσα στα panels, ή τον τρόπο που ένα απλό μοτίβο αρκεί για να ενώσει δυο εντελώς διαφορετικές σκηνές.

Όπως και κάποιος που δεν έχει εντρυφήσει στα υπερηρωικά comics δεν πρόκειται να συνειδητοποιήσει ότι το WATCHMEN αποτελεί ταυτόχρονα την επιτομή αλλά και την αποδόμηση του είδους. Ο Moore έχει αναλύσει τι είναι οι υπερήρωες, πως και γιατί λειτουργούν, και τι είναι αυτό που μας ελκύει σε αυτούς. Τους αναλύει, τους ξεμπροστιάζει, καταγγέλει την ηθική τους και φτιάχνει ένα εγχειρίδιο αναφοράς σε αυτούς.

Εξακολουθώ, όμως, να πιστεύω πως αυτό που κάνει το WATCHMEN σημείο αναφοράς για τα comics, είναι η αψεγάδιαστη δομή του και όλες οι μικρές καινοτομίες που έκαναν οι δυο Βρετανοί δημιουργοί. Ενώ αυτό που έχει κάνει το WATCHMEN σημαντικό στην εξέλιξη των υπερηρωικών comics είναι ο τρόπος με τον οποίο τα επηρέασε.
Και, βεβαίως, δε μπορώ να καταλάβω (δεδομένων όλων των παραπάνω) για ποιο λόγο θα μπορούσε να με αφορά, ή να με ενδιαφέρει a priori, οποιαδήποτε μεταφορά (στον κινηματογράφο, στο ράδιο, ή σε musical) ενός comic που αγαπάω και που άλλαξε τον τρόπο που σκέφτομαι, για όλους τους παραπάνω λόγους.

Το ότι αρέσουν σε κάποιον τα THOR του Jack Kirby δε σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι ενδιαφέρται να ακούσει το THOR των Manowar. Το ότι είναι κάποιος καλός Χριστιανός δε σημαίνει πως ξημεροβραδιάζεται βλέποντας τον ΙΗΣΟΥ ΑΠΟ ΤΗ ΝΑΖΑΡΕΤ. Και προσωπικά, αφού πλέον έχω μια τρομερή απέχθεια σε αυτό το χωνευτήρι που ονομάζεται action movies (και όχι μόνο τις προερχόμενες από Hollywood μεριά) δεν πρόκειται να δω ούτε το GODZILLA, το MAX PAYNE και το ΜR. AND MRS SMITH, αλλά ούτε το WATCHMEN, το νέο SHERLOCK HOLMES, ή το καινούριο STAR TREK…

Thanks για την υπομονή σας…

Υποσημείωση 1: Η υπέροχη Έλλη Μόκα είναι πλέον και επίσημα (μετά το τελευταίο post της) επίτημο (και σημαντικό) μέλος της εκκλησίας του Moore εν Ελλάδι.

Υποσημείωση 2: Αν έχετε διαβάσει το WATCHMEN μια φορά και θα θέλατε να βρείτε κάποια από όλα αυτά που “χάσατε”, θα σας πρότεινα να ψάξετε λίγο τα διάφορα WATCHMEN annotations που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο.  Ξεκινήστε εδώ και συνεχίστε εδώ και εδώ, ενώ μην παραμελήσετε και το πρόσφατο (ιδιαίτερα ενδιαφέρον) αφιέρωμα του CBR.