TOP 100 OF THE 90s: 7. GHOST WORLD

Writer/Artist: Daniel Clowes
Fantagraphics

Πραγματικά, δεν ξέρω αν υπήρξε ποτέ πιο ταιριαστός τίτλος για ένα comic. Πώς φαντάζεσαι έναν κόσμο φαντασμάτων; Έναν κόσμο που μοιάζει σαν να μην παρατηρεί ότι είσαι εκεί; Και εσύ το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να τον παρατηρείς και να τον κριτικάρεις. Μα την ίδια ώρα να θες τόσο πολύ να είσαι μέρος του. Μήπως σας θυμίζει κάτι; Ξέρω ότι κάποιοι από εσάς ζείτε την ζωή σας κάπως έτσι. Υπάρχει όμως και μια ηλικία που νιώσαμε όλοι λίγο πολύ να βρισκόμαστε σε αυτή τη θέση: η εφηβεία.

Συναντάμε τις δύο ηρωίδες του Clowes, την Enid και την Rebecca, καλοκαιράκι και ενώ έχουν τελειώσει το λύκειο. Το μόνο που κάνουν όλη μέρα είναι να παρατηρούν τον κόσμο και να περιφέρονται σα φαντάσματα σε έναν κόσμο που ξέρουν ότι είναι αληθινός αλλά ακόμα δε μοιάζει αληθινός για εκείνες. Βρίσκονται σε αυτή τη φάση που ακόμα ψάχνουν την ταυτότητά τους, τη θέση τους στον κόσμο και αυτό που οι άλλοι το βλέπουν σαν το μέλλον που απλώνεται μπροστά τους, εκείνες το βιώνουν σαν ένα σκοτεινό, άγνωστο κενό. Για εκείνες υπάρχει μόνο το τώρα.

Όταν ήμουν στην εφηβεία συνήθιζα να την ονομάζω “το αστείο του Θεού στον άνθρωπο”. Δεν είσαι ούτε μεγάλος για να έχεις ανεξαρτησία, ούτε παιδί για να έχεις ανεμελιά, είσαι στην πιο άχαρη φάση που θα βρεθείς ποτέ στη ζωή σου, βιάζεσαι να μεγαλώσεις αλλά σε τρομάζει και το μέλλον, σιχαίνεσαι τους μεγαλύτερους αλλά αντιγράφεις και ό,τι μαλακία κάνουν. Κάπως έτσι νιώθουν και τα δυο κορίτσια του Clowes που σαπίζουν από το ένα cool café στο άλλο, νιώθοντας πως ό,τι κάνουν πρέπει να είναι προχωρημένο. Αυτός είναι και ο λόγος που κάθονται, παρατηρούν τον κόσμο και κριτικάρουν τους πάντες και τα πάντα.

Η δομή του comic διαρθρώνεται σε οχτώ ιστορίες που δεν έχουν κάποια συγκεκριμένη σχέση μεταξύ τους – αφού άλλωστε δεν υπάρχει κάποια κεντρική πλοκή. Κάθε μια από αυτές τις οχτώ ιστορίες μοιάζει κάθε φορά σαν μια τυχαία μέρα στη ζωή των δύο κοριτσιών. Μπορεί να επισκέπτονται ένα cool εστιατόριο με 50s αισθητική ή να σκαρώνουν πικρές φάρσες σε μοναχικούς κυρίους που έχουν αγγελίες γνωριμιών.

Για να είμαστε δίκαιοι, όλα αυτά δεν πολυαρέσουν στην Rebecca, την ξανθιά, ήρεμη κοπέλα της διπλανής πόρτας. Αν το comic ήταν superhero, η Rebecca θα ήταν το sidekick. Στην πραγματικότητα είναι ένα φυσιολογικό κορίτσι που θέλει να είναι φυσιολογική. Δεν έχει καμιά επιδίωξη από τη ζωή της και μάλλον αυτός είναι ο λόγος που είναι εξαρτημένη σχεδόν από την Enid. Η ζωή της περνά στην σκιά της Enid, αισθάνεται κατώτερη από την “ψαγμένη”, weird φίλη της και τρέμει μήπως και η ίδια πέσει στη φαρμακερή κριτική της. Αναμφισβήτητα, λοιπόν, κεντρική ηρωίδα από τις δύο είναι η Enid Coleslaw. Με κοντοκουρεμένο μαλλί (που κατά καιρούς βάφει πράσινο και άλλα τέτοια κουλά εφηβικά) και σοφιστικέ γυαλιά με χοντρό κοκάλινο σκελετό είναι η αρχηγός στη μικρή ομάδα. Εντελώς απορροφημένη εγωιστικά στον εαυτό της προσπαθεί απεγνωσμένα να διαφέρει, να ξεχωρίζει και να μην γίνει mainstream. Έχει ένα πικρόχολο σχόλιο για τα πάντα και τους πάντες και αναζητεί το ιδιαίτερο, το εξεζητημένο. Την ελκύει το μακάβριο, το γκροτέσκο, η πρόκληση (αγοράζει ένα πορνό καπέλο, για παράδειγμα, και βγαίνει έτσι στο δρόμο). Είναι αυτή που βρίσκει διασκεδαστικό να κάνει φάρσες σε άλλους, να τους προσβάλλει και να τους τρομάζει με το πόσο ατρόμητη είναι στη ζωή. Ατρόμητη; Η Enid είναι και αυτή ένα τρομοκρατημένο κορίτσι που ψάχνει απεγνωσμένα την ταυτότητά της και φοβάται μήπως γίνει κάτι που δε θέλει χωρίς να ξέρει ακόμα τι είναι αυτό που δε θέλει να γίνει.  Φοβάται τα ίδια της τα συναισθήματα και δε θέλει να μεγαλώσει.

Και όλα αυτά ντυμένα με το ιδιαίτερο σχέδιο του Clowes που λέει από μόνο του μια ιστορία. Μια δική του ιστορία. Δε σταματάς για να το θαυμάσεις, σταματάς για να δεις την ιστορία που κρύβουν αυτά τα ατροφικά σχεδόν σώματα με το υπερμεγέθες κεφάλι. Αλήθεια, ο Clowes ζωγραφίζει κυρίως πρόσωπα, πρόσωπα που εκφράζονται τόσο γλαφυρά που μπορούν να δείχνουν άλλο από αυτό που λένε. Πρόσωπα που είναι επώδυνα αληθινά, με ψεγάδια. Το χειρότερο, βέβαια, το κρατάει για τον εαυτό του καθώς η Enid πάει σε ένα signing του και απογοητεύεται! Και αν υποθέσουμε ότι η Enid έχει στην πραγματικότητα πολλά στοιχεία από τον ίδιο (το όνομα Enid Coleslaw είναι αναγραμματισμός του Daniel Clowes) τότε δε θα πρέπει να μας κάνει εντύπωση που η Enid απογοητεύεται από την εικόνα του καλλιτέχνη και που λίγο αργότερα ομολογεί: “I just totally hate myself”.

Κάθε φορά που διαβάζεις του GHOST WORLD (γιατί στο εγγυώμαι θα το ξαναδιαβάσεις) παρατηρείς μικρές λεπτομέρειες που ξεκινάνε από την πρώτη κιόλας σελίδα. Σημεία μικρά, ασήμαντα, ένα σχόλιο, ένα νεύμα, μια άσχετη ιστορία στην καθημερινή ρουτίνα τους. Φάτσες περίεργες, προσωπικότητες ακόμα πιο μυστήριες περιδιαβαίνουν στο GHOST WORLD σαν αληθινά φαντάσματα που όπως εμφανίζονται έτσι και εξαφανίζονται.

Από αυτά τα υλικά ο Clowes κατορθώνει να φτιάξει ένα καταπληκτικό σύνολο, ένα αριστοτεχνικό δείγμα της τέχνης του και ένα από τα καλύτερα comics όλων των εποχών. Και μιλάμε για έναν καλλιτέχνη που κατάφερε να φτάσει με δύο αριστουργήματά του, το ICE HAVEN και το DAVID BORING στη δεκάδα του TOP 100 OF THE 00s μας. Αυτό και μόνο μας κάνει να πιστέψουμε ότι ο Clowes είναι από τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες στο χώρο.

Το GHOST WORLD έγινε ιδιαίτερα γνωστό και στο ευρύ κοινό λόγω της μεταφοράς στη μεγάλη οθόνη με τις Thora Birch και Scarlett Johansson στους κεντρικούς ρόλους. Η ταινία έφτασε στην 8η θέση του TOP 20 COMIC BOOK MOVIES μας.

(Βασιλεία Βαξεβάνη)