TOP 100 CHARACTERS: 3. SCROOGE McDUCK

Δημιουργός: Carl Barks
Πρώτη Εμφάνιση: FOUR COLOR COMICS #178 (Δεκέμβριος 1947)

Aρχικά βασισμένος σε μια εκδοχή του ντικενσιανού χαρακτήρα Ebenezer Scrooge, ο Scrooge McDuck εξελίχθηκε σταδιακά σε έναν εκ των εμβληματικών χαρακτήρων της Disney και σε έναν από τους πλέον αναγνωρίσιμους στο Mέσο των comics, αλλά και του animation.

Ο δημιουργός του, Carl Βarks, κατόρθωσε να δώσει πνοή σε μια καρικατούρα ενός αρχετυπικού τσιγκούνη, μετατρέποντάς τον σε έναν από τους μεγαλύτερους εξερευνητές και ήρωες δράσης της pop κουλτούρας. Επηρεάζοντας πλειάδα δημιουργών, αν όχι ευθέως, σίγουρα σαν ισχυρό ερέθισμα (από τον Lucas στο RAIDERS OF THE LOST ARC έως τον Jeff Smith στο BONE και, κατά πολλούς, τον Nolan και το INCEPTION), ο Σκωτσέζος πάπιος κατάφερε να ριζώσει στο συλλογικό ασυνείδητο εδώ και αρκετές δεκαετίες.

Σίγουρα, o Carl Barks, εκτός από την πρωτογενή του σύλληψη, πρόσφερε στον Scrooge τα στοιχεία που χάλκευσαν την Αναζήτησή του, όχι απλά στο κυνήγι του πλούτου, αλλά ουσιαστικά σε αυτό της ψυχής του. Με αλλεπάλληλες περιπέτειες απαράμιλλου ρυθμού σε δικούς του τίτλους, όπως οι UNCLE SCROOGE και UNCLE SCROOGE ADVENTURES (με ειδική μνεία σε ορισμένα από τα προσωπικά μου αγαπημένα, όπως τo “Οnly A Poor Old Man” που επανέκδοσε πρόσφατα και η Fantagraphics, στο οποίο δίνεται και μια ανάγλυφη  αντίστιξη ανάμεσα στην υπερφιλόδοξη – και εξ’ ού και ανικανοποίητη – φύση του Scrooge και την πιο ανάλαφρη, αλλά και πιο χαρούμενη φύση του ανιψιού του, Donald. Στην ίδια κατηγορία και τα εξόχως σουρεαλιστικά “Twenty four Carat Moon”, όπου συνδυάζεται υπέροχα η γραφή των Dr. Seuss και Ιούλιου Βερν, με έναν Scrooge να αμφισβητεί την αξία του ύψιστου αγαθού του, και “Secret of Atlantis”, όπου ο πρωταγωνιστής οδηγείται σε μια εκπληκτικά σχεδιασμένη από τον Barks αλλοπρόσαλλη κυκλικής φύσης υποθαλάσσια περιπέτεια,  στο τέλος της  οποίας τον περιμένει γι’ ακόμη μια φορά η ματαιότητα του κυνηγιού του), ο Barks ιχνηλάτησε έναν χαρακτήρα που διακατέχεται από τιτάνια επιμονή, ανεξάντλητα αποθέματα κουράγιου και δύναμης, αγάπη για τον μόχθο και γενικά ένα φλογισμένα ανήσυχο πνεύμα, αλλά και ενίοτε αφάνταστη σκληρότητα σε σχέση με τα αγαπημένα του (ή μη) πρόσωπα. Το τελευταίο τον οδηγεί και στην ντικενσιανή αίσθηση μοναξιάς και πικρίας που τον βρίσκουμε πριν ξαναμπεί για τα καλά στη ζωή του ο Donald και τα ανίψια του.

“Twenty four Carat Moon”

Τις λεπτομέρειες αυτές που καθιστούν τον Scrooge έναν θρυλικό εξερευνητή (με την εξίσου θρυλική φιλαργυρία του) αλίευσε και στοιχειοθέτησε με μοναδικό τρόπο ο Don Rosa, με την αγάπη που μόνο ένας οπαδός θα μπορούσε να δείξει για το έργο του Barks και τον χαρακτήρα του Scrooge, προκειμένου να μας δώσει το έπος “The Life and Times of Scrooge McDuck”, το οποίο δημοσιεύτηκε σε δώδεκα συνολικά κεφάλαια (χωρίς να μετρήσουμε τις εξίσου αξιόλογες μεταγενέστερες προσθήκες, όπως το κεφάλαιο 0, στο οποίο μαθαίνουμε για την προέλευση της τυχερής δεκάρας του Scrooge. Προσωπικό αγαπημένο, το κεφάλαιο 8, “Κing of The Klondike”, όπου ολοκληρώνεται η δόμηση των θεμελίων του θρύλου του Scrooge ως ατρόμητου εξερευνητή).

Με αυτή του τη δουλειά, ο Rosa ευλαβικά εντοπίζει στοιχεία στις ιστορίες του Barks που αναδεικνύουν το βάθος του χαρακτήρα και τονίζουν, σύμφωνα με τον δημιουργό – μεταξύ άλλων – το ότι σημασία για τον Scrooge δεν έχει η ανταλλακτική αξία των χρημάτων, αλλά “οι αναμνήσεις και τα προσωπικά επιτεύγματα πίσω από την περιουσία του, που της δίνουν την αξία της στη ζωή του”. Το δυίλισμα της δουλειάς του, αλλά και της δουλειάς του Barks, είναι πως το βάρος της αναζήτησης του Scrooge του στερεί την ευτυχία στην απλότητα που βιώνει ο Donald, η οποία συνοδεύεται από την αγάπη της οικογένειας.

Αυτή ακριβώς η ευάλωτη και συνάμα τραγική πλευρά του (ο Rosa τον συγκρίνει με τον ομώνυμο κεντρικό ήρωα του Orson Welles στο CITIZEN KANE) είναι ένας από τους λόγους που ο Scrooge έγινε τόσο αγαπητός. Η ματαιότητα της φιλαργυρίας του είναι κάτι που απαλύνεται μόνο από την αγάπη των ανιψιών του. Aυτή τον κινητοποιεί στο να βιώσει όλες αυτές τις περιπέτειες, από την στιγμή που τον συναντούν στην πρώτη του εμφάνιση στο “Christmas on Bear Mountain”, μετά από το οποίο, όπως προαναφέραμε, αρχίζει  μετατρέπεται από ντικενσιανό ήρωα σε καλούπι για τον Indiana Jones.

“Only a Poor Old Man”

Ακόμα όμως και αυτή, η καρικατουρίστικα φετιχιστική εκδήλωση της αγάπης του για το χρήμα (τα μακροβούτια στα νομίσματα στο χρηματοκιβώτιο, που το πώς τα κατορθώνει είναι ένα μυστικό από μόνο του), είναι ίσως ένας λόγος που και τώρα, σε αυτήν την λίστα, φτάνει τόσο ψηλά. Αν θεωρήσουμε πως το μεταβατικό αντικείμενο του Scrooge (κάτι που κατά τον Winnicott θα ήταν φερ’ ειπείν μια παιδική κουβέρτα, την οποία κρατάμε για αρκετά χρόνια) είναι το χρήμα, τότε, για τον γράφοντα, τα comics ως αντικείμενο επιτέλεσαν τον ίδιο ρόλο μέχρι την ευκταία μετεξέλιξή τους. Καταθέτω σωρεία ονειρικών εμπειριών σε μαγαζιά με comics που δεν υφίστανται, όπου βρίσκω τεύχη υπαρκτά ή μη και ξυπνάω πριν προλάβω να φτάσω στο ταμείο ή να τα διαβάσω.  Επίσης, όπως ο Scrooge ξαναζεί αναμνήσεις απόκτησης για κάθε κέρμα στο θησαυροφυλάκιο του, θεωρώ πως δεν είμαι ο μόνος που, όταν κοιτάζει τη συλλογή του, θυμάται παιδικές διακοπές και τα δύο τελευταία τεύχη CAMELOT 3000 σε κάποιο ξεχασμένο πρακτορείο ή μια στοίβα KONAN παρατημένα σε μια οικοδομή ή ψάξιμο/ανασκαφή στην Άστιγγος, όπου βρίσκει ολόκληρο το SQUADRON SUPREME ή την εύρεση παλιών τευχών KOMIΞ στη Φιλολάου στο Παγκράτι ή, ακόμα πιο θριαμβευτικά, το κομιξάδικο-σωτηρία από το πουθενά στην Αντίπαρο, όπου ζούσαν σε απομόνωση τα KID ETERNITY και σχεδόν όλα τα DOOM PATROL του Morrison.

Για όλες αυτές τις στιγμές του καθενός από μας, πέρα από τη μαεστρία και την αδιαφιλονίκητη αριστουργηματική φύση των έργων των Barks και Rosa, πέρα από την ανατριχίλα που φέρνει σε πολλά παιδιά μιας γενιάς το intro και μόνο του DUCKTALES, o Scrooge μας συγκίνησε με την προσπάθεια του να έρθει κόντρα στην φιλαργυρία του και να χαρεί με την αγάπη των ανιψιών του, αλλά και μας οδήγησε σε περιπέτειες ζωής, όταν δεν μπορούσε να απαρνηθεί αυτήν ακριβώς τη φύση του.

Ένας έκπτωτος πολλές φορές ηθικά ήρωας που θέλουμε να πιστεύουμε ότι μπορεί να αλλάξει ή έστω να απαλύνει το φορτίο που επιφέρει ο ίδιος στον εαυτό του,  που προσωποποίησε την δίψα μας για περιπέτεια, αλλά και την αγάπη μας για τις συλλογές μας, δε μπορεί παρά να είναι – ανεξαρτήτως πλαισίου – τόσο εμβληματικός, που η θέση του στις υψηλές θέσεις μίας λίστας να είναι αδιαφιλονίκητη.

(Βασίλης Σάκκος)