ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΟΜΙΚΣ #40: Κώστας Μανιατόπουλος

Έφτασε επιτέλους η ώρα να κάνω ένα αφιέρωμα σε έναν από τους πολύ αγαπημένους μου δημιουργούς, τον Κώστα Μανιατόπουλο. Από την πρώτη στιγμή που άρχισα να γράφω στο Comicdom.gr, ήθελα να κάνω κάτι τέτοιο, αλλά είναι τόσα πολλά αυτά που έχει κάνει, που δεν ήξερα τι να πρωτογράψω. Από που να αρχίσω και που να τελειώσω. Από τις αυτοεκδόσεις, τις μουσικές, τους πίνακες, τα σκίτσα του πάνω σε  κάθε λογής χαρτάκια… Πρόκειται για έναν άνθρωπο πολυπράγμονα, για τον οποίο, ειλικρινά, ήξερα πως ό,τι και αν έγραφα, θα ήταν λίγο.

Για όλους αυτούς τους λόγους, λοιπόν, και για πολλούς άλλους, σκέφτηκα έναν ακόμη καλύτερο τρόπο να το κάνω. Έβαλα τον ίδιο τον Μανιατόπουλο να μας πει μερικά πράγματα. Και όταν λέω έβαλα, πιστέψτε με πως κάτι τέτοιο δεν ήταν καθόλου εύκολο, μιας και προσπαθούσα κάποια χρόνια τώρα να τον πείσω να μου δώσει μια συνέντευξη (όπως θα διαβάσετε και πιο κάτω). Tελικά, όπως λένε, ο επιμένων νικά.

Ο Κώστας Μανιατόπουλος έχει βγάλει τόσες πολλές αυτοεκδόσεις, που πάντα μου φαινόταν περίεργο πως δεν τον ξέρει ο πολύς ο κόσμος. Ίσως, από τη μία, είναι τα λίγα αντίτυπα στα οποία κυκλοφορούσαν οι αυτοεκδόσεις του, ίσως ότι δεν είναι αυτό που λέμε “mainstream”, ίσως το ένα, ίσως το άλλο… Δεν μπόρεσα ποτέ να απαντήσω σε αυτό το ερώτημα. Από την άλλη, όμως, με ευχαριστούσε πως όσοι έχουν διαβάσει κάποια δουλειά του (και δη, αυτοί που έχω εγώ σε εκτίμηση στο χώρο), τον θαυμάζουν. Βέβαια, υπάρχουν κάποιοι που θα τον γνωρίσουν μέσα από το σημερινό μας θέμα. Δυστυχώς, για αυτούς, δεν μπορώ να αναφέρω εδώ όλα όσα έχει κάνει, γιατί μιλάμε για έναν πολύ μεγάλο αριθμό από έντυπα (και πολλά άλλα, φυσικά). Βάζω μια φωτό από κάποιες αυτοεκδόσεις του που έχω στην κατοχή μου, καθώς και μερικά εξώφυλλα μέσα στο κείμενο/συνέντευξη που ακολουθεί, σαν ένα μικρό δείγμα. Όποιος, όμως, θέλει να δει/διαβάσει κάποια δουλειά του, μπορεί να ψάξει να βρει το album HOMMELESS, που κυκλοφόρησε πριν λίγες μέρες, από τις εκδόσεις Στο Περιθώριο. Τέλος το πολύ μπλα-μπλα από εμένα και περνάμε αμέσως στη συνέντευξη. 🙂

Κώστα, η αλήθεια είναι πως επικρατεί ένα μυστήριο γύρω από το όνομά σου όλα αυτά τα χρόνια. Ποιος είναι τελικά ο Κώστας Μανιατόπουλος; Από πού ξεκίνησε;

Για το μυστήριο δεν έχω ιδέα, οπότε μάλλον θα είναι. Το ποιος είμαι θα το ξέρω καλύτερα κι ο ίδιος όταν θα έρθει η ώρα του ποιός ήμουν, λίγο πριν τον ψόφο ίσως. Πέρα από δύο-τρία πράγματα που παραμένουν σταθερά τα ίδια μέσα μου, εδώ και χρόνια, τα υπόλοιπα κόβουν βόλτες πέρα-δώθε και καμιά φορά δεν γυρίζουν καν. Έτσι κι αλλιώς, ό,τι και αν πω για μένα, ο καθένας άλλα μπορεί να λέει, άλλα να δείχνει, αλλιώς να περνάνε στους άλλους κ.λπ. Πάντως, ξεκίνησα από τότε που με θυμάμαι.

Θυμάσαι ποιό ήταν το πρώτο σου comic το οποίο δημοσιεύθηκε, και σε ποιο έντυπο;

Αν εννοείς πέρα από κάποιες αυτοεκδόσεις στα τέλη του ’80, νομίζω ότι ήταν το 1998 ή ’99, στη ΒΑΒΕΛ, αλλά δεν θυμάμαι τον τίτλο. Γενικά, όμως, ό,τι δημοσιεύθηκε εκεί ήταν πολύ παλιότερο, σχεδόν από τη δεκαετία του ’80, γι’ αυτό ίσως σε πολλούς να φαίνονταν ξεπερασμένα.

Όντως, εγώ, όπως και οι περισσότεροι, σε γνωρίσαμε μέσα από τη ΒΑΒΕΛ. Μία σχέση που κρατάει μέχρι και σήμερα. Πώς προέκυψε αυτό και τί σημαίνει ΒΑΒΕΛ για σένα;

Η σχέση χτίστηκε πολύ αργά αλλά σταθερά, από την εποχή που το βιβλιοπωλείο της ΒΑΒΕΛ ήταν στη Γενναδίου, και είναι πρώτα μια φιλική σχέση και μετά ό,τι άλλο – comics, συνεργασίες και τέτοια δηλαδη. Η ΒΑΒΕΛ, σαν περιοδικό, σίγουρα σήμαινε πολλά για μένα, καθώς τη διάβαζα από το πρώτο-δεύτερο τεύχος, αλλά πολλά περισσότερα εξακολουθούν να σημαίνουν τα πρόσωπα πίσω από αυτήν, όπως είναι, σαν άνθρωποι. Kαι μη δίνεις βάση στις μαλακίες και τις κακίες που ακούγονται δεξιά κι αριστερά… Είναι πολύ εύκολο να αμολάει κανείς κατηγορίες με την πρωτη ευκαιρία, σαν τις κλανιές στον άνεμο.

Επειδή πολύς κόσμος ρωτάει και κανείς δεν ξέρει να απαντήσει, μπορείς να μας πεις πόσες συνολικά αυτοεκδόσεις έχεις κυκλοφορήσει;

Πρέπει να είναι πάνω απο διακόσιες. Δεν ξέρω ακριβώς, γιατί έχω πετάξει πολλά πρωτότυπα.

Μήπως θυμάσαι και την πρώτη σου αυτοέκδοση;

Νομίζω ότι ήταν το MORNING SUN FROM NORTH WALES, γύρω στο 1987 ή ’88. Είκοσι αντίτυπα το πολύ. Ααα… και δύο σελίδες τετραδίου με ένα “στυλοκόμικ” τρόμου, που κυκλοφόρησαν χέρι-χέρι, σε μία κατασκήνωση, το 1981, και πιθανότατα κατέληξαν σε κάνα κάδο. Αυτοέκδοση ήταν κι αυτό μάλλον…

Με τί θεματολογία σου αρέσει να ασχολείσαι, αλλά και από πού αντλείς τα θέματά σου;

Ασχολούμαι με οτιδήποτε. Συνήθως, όμως, με ό,τι έχει σχέση με τον μαλάκα τον άνθρωπο. Τη μανία του για εξουσία κάθε μορφής, όπου σταθεί, όπου βρεθεί κι όπου τον παίρνει, και για να πω την αλήθεια, θα πάρει ώρες να μιλάω γι αυτό. Τα λένε κι άλλοι και καλύτερα. Πάντως, προτιμάω να κάνω απλά και άμεσα comics, με καρέ και μπαλονάκια και τέτοια, παρά αυτά που μου βγαίνουν, με το πολύ μπλά-μπλά και την αφήγηση, που στην ουσία δεν τα βλέπω τόσο σαν comics όσο σαν εικονογραφημένες ιστορίες. Κάποιες από αυτές τις ιστορίες πηγάζουν κι από όνειρα. Ταινίες ολόκληρες κατεβάζω όταν κοιμάμαι. Καλώς ή κακώς, ο μισός είμαι εκεί μέσα. Τα όνειρα που βλέπω, είναι τα όνειρα που κάνω.

Όπως οι πιο πολλοί έχουμε παρατηρήσει, τα περισσότερα comics σου είναι ασπρόμαυρα. Θες να μας πεις για ποιό λόγο προτιμάς το ασπρόμαυρο από το έγχρωμο;

Μάλλον γιατί, γενικά, προτιμάω το ασπρόμαυρο από το έγχρωμο και δεν εννοώ συμβολικά. Οπτικά και μόνο.

Όλες οι αυτοεκδόσεις σου (ή τουλάχιστον, αυτές που έχω εγώ), σχεδόν πάντα συνοδεύονταν από κάποιο “έργο” σου, ή κάποιο cd, ακόμη και lp κάποιες φορές. Ποιός είναι ο λόγος που το έκανες αυτό;

Ξεκίνησα όταν άρχισα να ξεφορτώνομαι γενικά διάφορα βιβλία, δίσκους, cd κ.λπ., που ήθελα ή δεν ήθελα, αλλά θα μπορούσε να θέλει ή να μη θέλει κάποιος άλλος. Τα έργα τα βάζω γιατί προσπαθώ, όσο με παίρνει, να χαρίζω αρκετά από αυτά που φτιάχνω. Τα τελευταία 5 χρόνια, όμως, ως άνεργος και φιλοξενούμενος άστεγος, μάλλον η ζυγαριά γέρνει στο να βγάζω και κάτι από τα πινέλα.

Εκτός από τις δικές σου αυτοεκδόσεις, όμως, έχεις συμμετοχή με δημιουργίες σου και σε άλλα fanzines/συλλογές. Θυμάσαι κάποια από αυτά να μας αναφέρεις;

Θυμάμαι σίγουρα το ΚΑΦΕΣ ΚΑΙ ΤΣΙΓΑΡΑ, που μετονομάστηκε σε BRAZIL  και αργότερα σε BRAZ-ILL, αλλά δεν ξέρω αν πιάνονται αυτά, επειδή ήμουν κι εγώ στην παρέα που τα έβγαζε. Για τον ίδιο λόγο, μάλλον δεν πιάνεται και το ΜΟΥΝΙ ΜΟΥ ΜΕΣΑ, που βγάζουμε με τον Αλέξη Καρβελά… Δεν θυμάμαι πολλά… Ένα ήταν το NEGRO. Ένα άλλο που είχε βγάλει ο Νεκτάριος από το Vinyl Microstore. Ένα δικό σου (σ.σ. FAR2). Και… αυτά. Μπορεί κι αλλού. Κάποια στιγμή, έδωσα κάτι και στη ΒΑΒΥΛΩΝΙΑ, αλλά δεν ξέρω αν μπήκε.

Αν και έχεις βγάλει τόσες αυτοεκδόσεις, ποτέ δεν κυκλοφόρησες κάτι επίσημο… Εννοώ από εκδοτικό οίκο. Ήταν δική σου επιλογή; Και αν ναι, γιατί;

Μου πέρναγε κατά καιρούς σαν σκέψη. Πάντως, αν το έκανα, θα το πήγαινα σε δύο-τρείς συγκεκριμένους εκδοτικούς οίκους. Δεν ξέρω. Δεν έτυχε. Δεν το έκανα. Δεν ήθελα να τους κάψω κι όλας τους ανθρώπους. ούτε φυσικά θα μπορούσα ποτέ να καλύψω εγώ τα έξοδα ή μέρος τους.

Πριν λίγες μέρες, κυκλοφόρησε το HOMMELESS, ας πούμε η πρώτη σου επίσημη έκδοση. Θέλεις να μας πεις λίγα λόγια για αυτό;

Με το HOMMELESS έγινε αλλιώς. Ήρθε ο Δημήτρης “ΣΤΙΣ ΣΚΙΕΣ ΤΟΥ Β23” Αργυρόπουλος και μου είπε ότι έφτιαξε έναν εκδοτικό οίκο express. Μου πρότεινε να βγάλουμε κάτι. Του είπα γιατί όχι. Μια χαρά παιδί είναι κι αυτό είναι που έχει σημασία. Όλα τ’ άλλα έρχονται μετά. Το άφησα πάνω του, να βγεί “όπως”. Το μόνο που δεν θα βγεί, σίγουρα, είναι κέρδος. Νομίζω ότι μπαίνει και λίγο μέσα. Για το ίδιο το HOMMELESS, δεν έχω να πω και τίποτα. Είναι μέρος αυτών που κάνω γενικότερα. Ο τίτλος παραπέμπει στο Απάνθρωπος/Χωρίς Ανθρώπους/Άστεγος, ταυτόχρονα, αλλά είναι και κάτι πέρα απ’ αυτό, μάλλον.

Η έκδοση αυτή συνέπεσε με μία έκθεση με έργα σου, που έγινε στην Αθήνα. Πες μας τις εντυπώσεις σου, αλλά και λίγα λόγια για τον κόσμο που ήρθε.

Μια χαρά πήγε η έκθεση και ο χώρος ταίριαξε με τις μουτζούρες μου, σχεδόν γαμήθηκε μαζί τους. Ήταν κι απέναντι από το παλιό μου σπίτι. Όλα καλά. Δεν χώρεσαν όλα όσα είχα, αλλά είχε αρκετό “κάτι” από τον αναδρομικό χαρακτήρα που ήθελα να έχει. Και η προσέλευση του κόσμου ήταν ίσως παραπάνω απ’ όση περίμενα, σε σχέση με το μικρό διάστημα μεταξύ αναγγελίας και έκθεσης. Αυτα ήταν τα λίγα λόγια για τον κόσμο. Τα πολλά, άλλη φορά.

Ξέρω πως υπάρχει κι άλλο υλικό και για επόμενα albums. Θα υπάρξει εκδοτική συνέχεια;

Έτσι λέμε, αλλά ότι και να λέμε, πολλά μπορεί να προκύψουν.  

Αυτόν τον καιρό τί κάνεις; Ετοιμάζεις κάτι καινούριο;

Αυτόν τον καιρό, κάνω ότι κάνω πάντα και όλα με την ίδια διάθεση. Μουτζουρώνω χαρτιά, κουβαλάω βιβλία, ενίοτε βάφω τοίχους και βοηθάω σε μετακομίσεις, πάω και δεν πάω και γενικά δεν μπορώ να κάτσω ήσυχος, ούτε καν στον ύπνο μου, και μέσα απ’ όλα αυτά μαζί, δεν ξέρω πότε ετοιμάζεται κάτι καινούριο. Είναι λίγο χαοτικό να τρέχω κάθε μέρα προς το τέλος της νύχτας, οπότε δε μου μένει καιρός να δω τι αφήνω πίσω. Με λίγα λόγια, ανα πάσα στιγμή ξερνάω κάτι και νομίζω ότι κάπου εκεί θα ζέχνει το δωδέκατο τεύχος ΤΟ ΜΟΥΝΙ ΜΟΥ ΜΕΣΑ – εξαρτάται πότε θα ξεράσει κι ο Αλέξης.

Οι ερωτήσεις μας επικεντρώθηκαν, ίσως κακώς, αποκλειστικά και μόνο στα comics που έχει δημιουργήσει. Όμως, έχεις βγάλει και συνεχίζεις να βγάζεις και έντυπα με άλλες θεματολογίες και όχι μόνο (πίνακες, μουσική κ.α.). Πες μας λίγα πράγματα και για αυτές σου τις δουλειές;

Εννοείται κακώς, γιατί δε με θεωρώ δημιουργό comics. Απέχω αρκετά, αν και θα ‘θελα να είμαι. Όπως ήμουν στη δεκαετία του ’80, που ειχα περισσότερη υπομονή. Μ’ αρέσει να φτιάχνω πράγματα. Αυτό είναι το μόνο που μπορώ να πω γι αυτά. Και ότι το να παίζω μουσική ήταν πάντα το πιο κοντινό σε μένα απ’ όλα τα άλλα. Δε με θεωρώ καλλιτέχνη. Απλά φτιάχνω πράγματα.

Είσαι πολλά χρόνια στο χώρο. Παρακολουθείς καθόλου τα εγχώρια comics; Ξεχωρίζεις κάποιον Έλληνα δημιουργό, ή κάποιο ελληνικό comic;

Τα εγχώρια comics δεν τα παρακολουθώ όσο παλιότερα κι αυτό γιατί δεν πολυκυκλοφορώ όπου. Μ’ αρέσουν αρκετοί, πάντως. Σχεδιαστικά, οι περισσότεροι. Απο σενάρια δεν ξέρω τι να σου πω τώρα. Μάλλον ψιλοσκατά όλοι μας. Αν ξεχωρίζω κάποιον, είναι ο Λέανδρος. Κι ο Ταξής. Ενίοτε κι ο PanPan. Και σίγουρα πολλούς που δεν ξέρω καν.

Άραγε, θα μπορούσες να συνεργαστείς με κάποιον για μία έκδοση; Με άλλα λόγια, υπάρχει κάποιος που να ταιριάζει στο είδος και το ύφος των comics που κάνεις, ώστε να πεις το ναι σε μία συνεργασία;

Είμαι στριφνός και μοναχικός σκατόγερος. Αλλά ποτέ δεν ξέρεις (γι’ αυτό μάλλον ρωτάς κιόλας, αλλά δεν θα μάθεις).

Λίγο πριν κλείσουμε, δε μπορώ να μην αναφέρω ότι είναι η πρώτη φορά που δίνεις μία συνέντευξη.  Είναι επιλογή σου αυτό;

Υποθέτω ότι το κάνω επειδή είσαι εσύ και ξέρω ότι κάνεις ότι κάνεις γιατί σ’ αρέσει και μόνο γι αυτό. Κι επειδή, τρία χρόνια τώρα, μου ‘πρηξες τ’ αρχίδια κι εγώ νόμιζα ότι έφταιγε η επιδιδυμίτιδα. Κατά τ’ άλλα, δε νομίζω ότι ενδιαφέρεται κανείς να μάθει για κανέναν.

Πώς μπορεί να σε βρει κάποιος, άμα σε ψάχνει;

Πιθανότατα σε καμμιά φυλλάδα, εκεί που γράφει ΓΑΜΟΙ-ΚΗΔΕΙΕΣ-ΜΝΗΜΟΣΥΝΑ.

Τέλος, να γράψουμε πως είσαι από τους λίγους που δεν έχουν, fb, skype και άλλα τέτοια. Έτσι, οι ερωτοαπαντήσεις έγιναν μέσω κάποιων mails και τηλεφωνημάτων. Υπάρχει κάποιος λόγος που απέχεις από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; (Μήπως και σε πείσω να κάνεις κάτι από αυτά.) Άμα θες μας απαντάς.

Μάλλον προτιμώ τα έξω κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά είπαμε: πέρα από δύο-τρία πράγματα που παραμένουν σταθερά τα ίδια μέσα μου, εδώ και χρόνια, τα υπόλοιπα κόβουν βόλτες πέρα-δώθε, οπότε…

Κώστα, σε ευχαριστώ πάρα πολύ για την τιμή που μου έκανες και αποκρίθηκες θετικά στην πρόσκληση-πρόκλησή μου για αυτή τη συνέντευξη. Και να ξέρεις πως μαζί με μένα σε ευχαριστεί πολύς κόσμος. Καλή συνέχεια σε ό,τι κάνεις. Εις το επανειδείν!

Ή εις το κατειδείν.

Αυτή ήταν η συνέντευξη που μου παραχώρησε ο Κώστας Μανιατόπουλος, τον οποίον ευχαριστώ πάρα πολύ. Ελπίζω να τη χαρήκατε όσο την χάρηκα και εγώ όταν μου την έδινε (τη συνέντευξη, βεβαίως-βεβαίως 😛 ). Εμείς τα λέμε ξανά, εάν δεν έχει γίνει κάτι τραγικό μέχρι τότε, σε δύο βδομάδες.