Enigma

Ιστορία

To 1993, η Vertigo κάνει την εμφάνισή της στον εκδοτικό κόσμο. Το ENIGMA, ένα mini series 8 τευχών, ήταν ο δεύτερος πρωτότυπος τίτλος που εκδόθηκε από την νεοσύστατη εκδοτική εκείνη τη χρονιά. Το έργο των Peter Miligan και Duncan Fegredo, είχε αρχικώς προγραμματιστεί να εκδοθεί από το imprint της Disney Comics, Touchmark, όμως μετά την ματαίωση αυτού του εκδοτικού εγχειρήματος, οι δημιουργοί στράφηκαν στη Vertigo.

To comic μας περιγράφει τη ζωή του Michael Smith, ενός αφόρητα βαρετού, προβλέψιμου και ανιαρού ανθρώπου. Η ζωή του απαρτίζεται από μια αυτιστικού τύπου τάξη, μέχρι τη στιγμή που ο αγαπημένος του υπερήρωας, Enigma, ξεπηδά από τα comics των παιδικών του χρόνων, και κάνει την εμφάνισή του, με σάρκα και οστά, στον αληθινό κόσμο. Μαζί με αυτόν, ξεφυτρώνουν από το πουθενά οι villains, καθώς και πλήθος ανθρώπων, που αναγνωρίζουν και αποδίδουν στο comic και τον δημιουργό του, μια θρησκευτική/λατρευτική διάσταση. Ο Michael, μαζί με τον δημιουργό του comic, προσπαθούν να ξετυλίξουν το κουβάρι των μυστήριων καταστάσεων και να καταλάβουν τι τελικά συμβαίνει. Ο πρωταγωνιστής σταδιακά ανακαλύπτει τόσο τον ιδιαίτερο δεσμό του με τον εν ζωή Enigma, όσο και τον ίδιο του τον εαυτό, μέσα σε ένα μυστηριακό και ατμοσφαιρικό ταξίδι αυτογνωσίας.

Τι Μας Άρεσε

Πραγματικά, δεν ξέρω από που να ξεκινήσω, σε αυτό το σημείο. Ας μιλήσω πρώτα για το σχέδιο του Duncan Fegredo. Ως το 1993, ο μετέπειτα βραβευμένος, αναγνωρισμένος και καταξιωμένος καλλιτέχνης, είχε δώσει μικρά δείγματα γραφής, σε σημαντικές εκδόσεις, για εταιρίες όπως η βρετανική Fleetway αλλά και η DC. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, μετά τη δουλειά του στο ΕNIGMA, ακολούθησαν εκπληκτικές συνεργασίες και απογειώθηκε η καριέρα του. Όχι άδικα κατά τη γνώμη μου, καθώς κατάφερε να ανακαλύψει τα σημεία εκείνα, που έχουν σημασία σε ένα σενάριο με τόση εσωτερική δυναμική, και με το νευρικό του σχέδιο, να τα αποδώσει επακριβώς. Πότε με έμφαση στις λεπτομέρειες και άλλοτε με αφαιρετική μανία, η εικονική αφήγηση συνοδεύει τη ροή του σεναρίου, υποβάλλοντας στον αναγνώστη να επιταχύνει, ή να καθυστερήσει, την αλλαγή των σελίδων του comic.

To σενάριο του Miligan τινάζει τα μυαλά μας στον αέρα. Αυτό που αρχικά μοιάζει με μια ιστορία μυστηρίου, που χρησιμοποιεί τα κλισέ στοιχεία του noir, τελικά εξελίσσεται σε ένα έργο με βάθος και προβληματισμούς. Η ανάπτυξη των χαρακτήρων είναι εκπληκτική σε αυτή την αυτογνωσιακή περιπέτεια. Αναμφίβολα, οι θεματικές “εμμονές” του Miligan, όπως η αναζήτηση της ταυτότητας και η σεξουαλικότητα, παρούσες και διάχυτες σε όλο το έργο, συνιστούν τον κεντρικό κορμό, διανθισμένο με υπαρξιακά και ντετερμινιστικά ερωτήματα. Ο κεντρικός ήρωας ζει στα αυστηρά πλαίσια που έχει επιβάλει στον εαυτό του, ή μήπως ακολουθεί τις εντολές που του επέβαλαν άλλοι; Όταν του δίνεται, τελικά, η δυνατότητα να ορίσει ο ίδιος το μέλλον του, πώς επιλέγει; Σε όλα αυτά τα ερωτήματα, ο Miligan δεν απαντά ευθέως, αλλά προτιμά, μέσω μιας κυκλικής αμφισημίας, να επιτρέπει στον αναγνώστη να αναζητήσει ο ίδιος τις απαντήσεις.

Στις τελευταίες σκηνές του έργου, παρουσιάζεται, βέβαια, η ευτυχία της ελευθερίας της σκέψης και της πράξης, μέσω της οποίας οδηγούμαστε στο μυστηριώδες μέλλον. Ο συγγραφέας ξέρει ότι αυτή η ουσία της ιστορίας, μπορεί να μας ξεφύγει και για το λόγο αυτό, με τα τελευταία του panels, επιλέγει να μας σοκάρει, μιλώντας μας απευθείας και αποσπώντας το μάτι μας από το αυτό που φαίνεται, για να δούμε αυτό που είναι.

Τι Μας Ενόχλησε

Τίποτα, αλλά γεννάται εύλογα η εξής απορία. Γιατί μετά από αυτόν τον Milligan, έπρεπε να γνωρίσουμε και εκείνον του DISCIPLINE, λόγου χάρη;

Συνολική Εκτίμηση

Το ENIGMA είναι ένα από τα comics που θεωρώ αξεπέραστης δημιουργίας. Θυμίζει σε πολλά το έργο του Philip K. Dick, ιδίως λόγω των στοιχείων του υπαρξισμού. Ο ίδιος ο τίτλος του, που είναι ταυτόχρονα το όνομα του μυστηριώδους υπερήρωα, αποτελεί ένα παιχνίδι με το περιεχόμενο της ιστορίας. Η αινιγματική φύση του έργου είναι διάσπαρτη στις σελίδες, καθώς, μέχρι το τέλος, υφίσταται μια έντονη υποψία και η αναμονή μιας αποκάλυψης/εξήγησης για τα πάντα. Τελικά, ακόμη και όταν αυτή έρχεται, δημιουργούνται νέα αινίγματα και απορίες. Όπως ακριβώς στη διαδρομή της γνώσης.

Τα στοιχεία της συνεχούς αυτοαναίρεσης ενυπάρχουν παντού, καθώς ακόμη και το ίδιο το comic, αφού το διαβάσουμε ως το τέλος, μας ζητά, με τον τρόπο του, να ξεχάσουμε ο,τι διαβάσαμε και να το ξαναδούμε απ’ την αρχή. Πραγματικά, ένα δημιούργημα που ξεπερνά τα όρια της Τέχνης του.

Παράλληλες Προτάσεις

Εννοείται, ό,τι αξίζει από τη δουλειά του Milligan. Ενδεικτικά, τα PARADAX, HUMAN TARGET, SHADE THE CHANGING MAN, GREEK STREET, καθώς και το πέρασμά του από HELLBLAZER, 2000AD, ΤΑΝΚ GIRL.

Πάνω στο ζήτημα της εικόνας, του φαίνεσθαι, της αυτοεκπλήρωσης και της σεξουαλικότητας, αναζητήστε το καταστασιακό μανιφέστο των Alan Moore, Malcom McLaren, Antony Johnston και Facundo Presio, FASHION BEAST, καθώς και την καταπληκτική και βραβευμένη σειρά FINDER, της Carla Speed McNeil.

Και μιας και αναφερθήκαμε στον τρισμέγιστο Philip K. Dick, διαβάστε ό,τι φέρει την υπογραφή του…