Social Justice Warriors In Comics

“Οι social justice warriors κατέστρεψαν τα comics.”

Tα τελευταία χρόνια, αυτή είναι μια φράση που βλέπουμε και ακούμε συχνά, δεδομένης της ανόδου και δημοφιλίας του φαινομένου των λεγόμενων “μαχητών της κοινωνικής δικαιοσύνης” και συνάμα της πτώσης των πωλήσεων στα comics, ιδιαίτερα για τη Marvel, η οποία και συνδέθηκε με το συγκεκριμένο κίνημα. Και παρότι υπάρχουν μεγαλύτεροι fans της συγκεκριμένης εκδοτικής από εμένα, δεν μπορώ να πω ότι τα νούμερα των πωλήσεων για τους άλλοτε εξαιρετικά δημοφιλείς τίτλους της, δεν μου προκαλούν θλίψη, καθώς και ο αρνητισμός που επικρατεί σε ότι έχει να κάνει με τα comics τους.

Αποφάσισα, λοιπόν, να διερευνήσω μια από τις αιτίες που οδήγησαν, όχι μόνο την Marvel, αλλά και ολόκληρη τη βιομηχανία, στη θέση που βρίσκεται αυτή τη στιγμή, και στην πορεία ανακάλυψα μια πληθώρα υποθεμάτων που σκιαγραφούν ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον, και ενίοτε αρκετά άβολο, πορτρέτο, τόσο των αναγνωστών comics, όσο και αυτών που τα γράφουν.

Αρχικά, ο όρος “social justice warrior” αναφέρεται σε ένα κίνημα, κυρίως, του δυτικού πολιτισμού, και όταν πρωτοεμφανίστηκε είχε μια θετική χροιά, καθώς αποτελούνταν από άτομα που ονειρεύονταν πιο δίκαιες και ισόνομες κοινωνίες, ως αντίθεση στην απάνθρωπη πλευρά των σύγχρονων πολιτικών συστημάτων. Αν στην Ευρώπη ο όρος είναι πιο πολιτικοποιημένος και συνδεδεμένος με την Αριστερά, στην Αμερική, λόγω ιστορικών και πολιτικών λόγων, υπήρξε μια προσπάθεια αποπολιτικοποίησής του, παρά τη σύνδεση του με την ιδεολογία του Liberalism, και εν τέλει έφτασε να σημαίνει πολύ συγκεκριμένα πράγματα, ορίζοντας τη μάχη για την κοινωνική δικαιοσύνη, ως μάχη κυρίως για τα δικαιώματα των μειονοτήτων. Οι LGBT, οι μετανάστες και οι γυναίκες, βρέθηκαν στο προσκήνιο αυτής της μάχης, ως ομάδες που είχαν υποστεί καταπίεση και στερούνταν δικαιωμάτων για πολλές δεκαετίες. Και ενώ διακρίσεις κατά των συγκεκριμένων ομάδων εξακολουθούν να υφίστανται, σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, ανάλογα με την κουλτούρα που εξετάζουμε, σύντομα οι social justice warriors προκάλεσαν την οργή ενός αρκετά μεγάλου αριθμού ανθρώπων, που τους κατηγορούν για ένα σωρό πράγματα, από ηθικολογία έως υποκρισία και από προσπάθεια αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης έως ιδιοτέλεια.

Τί σχέση έχουν όλα αυτά, όμως, με τα comics; Tον περασμένο Οκτώβριο, ο David Gabriel, αντιπρόεδρος της Μarvel, δήλωσε ότι, βάσει των πωλήσεων, το συμπέρασμα που έβγαλε είναι ότι οι fans “δεν θέλουν άλλη διαφορετικότητα. Δεν θέλουν τους γυναικείους χαρακτήρες εκεί έξω”. Αυτή η δήλωση, μαζί με την εχθρότητα προς τους social justice warriors, σκιαγραφεί ένα παράξενο πορτρέτο των αναγνωστών της Marvel, που εύλογα κάνει κάποιον να αναρωτηθεί εάν οι αναγνώστες comics αποτελούνται, ως επί τω πλείστον, από λευκούς δεξιούς άντρες (ή έστω λευκούς απολιτίκ άντρες). Αλλά καθώς η προσωπική μου εμπειρία με τα comics, τόσο μέσω του Comicdom, όσο και μέσα από συζητήσεις και forum του διαδικτύου, λένε μια άλλη ιστορία, αποφάσισα να ερευνήσω τα δημογραφικά στοιχεία, που υπάρχουν εύκαιρα για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και το Ηνωμένο Βασίλειο, καθώς στη χώρα μας, αλλά και σε άλλες τις Μεσογείου, το κίνημα των social justice warriors δεν έχει λάβει ιδιαίτερα μεγάλες διαστάσεις. Πιθανώς, κάποιος να ερευνήσει το φαινόμενο για τη γειτονιά μας στο μέλλον και θα χαιρόμουν να διαβάσω τα αποτελέσματα. Όπως, επίσης, θα χαρώ να παρακολουθήσω και το panel “Diversity Και Πολιτική Ορθότητα Στα Comics”, στο Comicdom Con Athens 2018, το οποίο θα πραγματεύεται αρκετά κοινά ζητήματα με αυτό το άρθρο.

Αναφορικά, λοιπόν, με τις Ηνωμένες Πολιτείες, το 2014, οι άντρες Marvel fans υπολογίζονταν περίπου στα 15.000.000, σχεδόν τρεις φορές ο αριθμός των γυναικών (4.500.000). Το ποσοστό των ισπανόφωνων fans ήταν στο 15%. Όσον αφορά στα comics της Marvel, μεταξύ 2012 και 2013 υπήρξε μια σημαντικότατη αύξηση των γυναικών αναγνωστών, φτάνοντας μέχρι το εντυπωσιακό 46,63 %, το οποίο δείχνει ότι αν η Μarvel, ως brand, προσελκύει περισσότερο τους άντρες με τις ταινίες, τις σειρές, τα βιντεοπαιχνίδια και τις φιγούρες, στα comics η κατάσταση δεν είναι τόσο άνιση όσο θα πίστευε κανείς και δικαιολογεί την απόφαση της εκδοτικής να προωθήσει περισσότερους γυναικείους χαρακτήρες και μειονότητες. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, μάλιστα, σύμφωνα με στοιχεία του 2015, ο αριθμός Ασιατών και μαύρων αναγνωστών comics ήταν μεγαλύτερος από αυτόν των λευκών! Βάσει αυτών των δεδομένων, λοιπόν, γιατί οι προσπάθειες της Marvel για περισσότερη διαφορετικότητα απέτυχαν;

Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν είναι εύκολη. Αρχικά, θα ήταν αφελές να πιστέψουμε ότι οι φωνές που ακούγονται στην κοινωνία μας δεν έχουν μεταφερθεί και στα comics και ότι κάποιοι από τα εκατομμύρια fans της Μarvel δεν είναι όντως συντηρητικοί ή εξτρεμιστές στις πεποιθήσεις τους, καθώς και ότι η άνοδος της ακροδεξιάς στην πολιτική δεν επηρεάζει όλους τους τομείς μιας κοινωνίας, συμπεριλαμβανομένης και της ψυχαγωγίας. Αλλά θα ήταν εξίσου άστοχο να υποστηριχθεί ότι οι λόγοι για τους οποίους δεν αρέσει η Riri Williams ή η Ms. Marvel, είναι αποκλειστικά κοινωνικοπολιτικοί, καθώς έτσι αποφεύγεται μια ανάλυση του περιεχομένου που, αναπόφευκτα, οδηγεί στο ερώτημα αν αυτοί οι χαρακτήρες αντιπροσωπεύουν επιτυχημένα τις κουλτούρες από τις οποίες προέρχονται και στοχεύουν να ψυχαγωγήσουν, ή ακόμη και αν είναι, εν τέλει, ενδιαφέροντες και καλοφτιαγμένοι χαρακτήρες.

Στρεφόμενη προς τον εαυτό μου για να απαντήσω σε αυτά τα περίπλοκα ερωτήματα, ανακάλυψα ότι ο Frank Miller εξακολουθεί να είναι ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς comics, και ας μην έχω κάποια σχέση με τον χώρο της ακροδεξιάς. Χωρίς να αγνοώ τις φράσεις κατά των Μουσουλμάνων, τις σβάστικες και το γεγονός ότι οι περισσότεροι γυναικείοι χαρακτήρες στις ιστορίες του είναι πόρνες, είμαι σε θέση να απολαύσω μια καλογραμμένη ιστορία για κάποια σκοτεινά και αμφιλεγόμενα θέματα. Πέρασα πολλά από τα εφηβικά μου χρόνια διαβάζοντας τις περιπέτειες του Conan και τα comics του Manara, υποπτευόμενη ότι μάλλον δεν άνηκα στο κοινό στο οποίο απευθύνονταν. Kαι τα ποσοστά φανερώνουν ότι δεν είμαι η μόνη.

Το συμπέρασμα, λοιπόν, στο οποίο καταλήγω, βάσει αυτής της σύντομης μελέτης, είναι ότι το πιο δυσάρεστο σημείο της ιστορίας αποτελεί το γεγονός ότι η Marvel δεν κατάλαβε τις ανάγκες του πολυπολιτισμικού πλήθους των αναγνώστων της, παρά το ότι οδήγησε στην ένταση των φωνών κατά της πολιτικής ορθότητας. Εν τέλει, η Τέχνη δεν αποτυγχάνει όταν είναι αριστερόστροφη, δεξιόστροφη ή κεντρώα, όταν συζητά για κοινωνικά θέματα, ή όταν τα αγνοεί. Αποτυγχάνει όταν δεν καταφέρνει να αγγίξει κανέναν και είναι, παρ’ όλες τις προσπάθειές της να κερδίσει το κοινό, απλά αδιάφορη.

Παρ’ ολ’ αυτά, υπάρχει μια αρκετά μεγάλη και φωνακλάδικη μερίδα ανθρώπων στο internet, που θέλουν απολιτίκ υπερήρωες, αγνοώντας ότι η ύπαρξη υπερηρώων είναι τόσο ένα πολιτικό θέμα, όσο είναι και φιλοσοφικό. Επίσης, ας μην ξεχνάμε ότι η mainstream Marvel ήταν η πρώτη που τόλμησε να ασχοληθεί με κοινωνικοπολιτικά ζητήματα σε εποχές λογοκρισίας, όταν η DC έβγαζε ιστορίες για διαστημικά άλογα και πολύχρωμα κοστούμια. Για αυτούς και για άλλους λόγους, λοιπόν, θα κλείσω αυτό το άρθρο (αλλά όχι τη συζήτηση), υποστηρίζοντας ότι επαφίεται στον συγγραφέα να διαχειριστεί όλα τα ζητήματα που προκύπτουν από τη συγγραφή ενός χαρακτήρα της Μarvel, με έξυπνο, ενδιαφέροντα και ουσιαστικό τρόπο, υπενθυμίζοντας στο κοινό ότι το ταλέντο δεν μπορεί να περιοριστεί στο φύλο ή τη φυλή.