00s: Η Χρυσή Δεκαετία Των Επανεκδόσεων

Θα είχε νόημα μια πλήρης ανασκόπηση του συνόλου της εκδοτικής κίνησης της δεκαετίας που μόλις έφυγε, ειδικά όταν αυτή αφορά υλικό που δεν βλέπει για πρώτη φορά το φώς της δημοσιότητας;

Δεν το πιστεύω αυτό, και οι προθέσεις μου δεν στοχεύουν προς εκείνη τη κατεύθυνση. Αν ήθελα να καταγράψω τα σημαντικότερα reprints των 00s, και μόνο αυτά, το κείμενο αυτό θα κατέληγε να είναι ένα κατεβατό αποτελούμενο αποκλειστικά από τίτλους και εκδοτικές εταιρίες, καθώς και σύντομα reviews. Θα έμοιαζε περισσότερο με οδηγό αγορών – αν και αποτυχημένο, αφού θα έλειπαν τα links προς γνωστά και μη on-line μαγαζιά  – και σίγουρα τόσο βαρετό, ώστε να προκαλέσει μέχρι και κώμα.

Οπότε, αγαπητέ επισκέπτη του Comicdom.gr, θα πρέπει να αρκεστείς  σε ένα κείμενο γενικού ενδιαφέροντος, καθώς και τους όποιους προβληματισμούς, αδιέξοδους ή μη, και  απόψεις που φέρει, ενός ανθρώπου που τα τελευταία χρόνια είδε τα comic shops και τα βιβλιοπωλεία να δίνουν περισσότερο χώρο στα ράφια τους για comics, τα οποία  αντί να είναι απλά μερικές σελίδες πιασμένες με συνδετήρες, ήταν πιο προνομιούχα, καθότι έφεραν ράχη, και καθόντουσαν πολύ εντυπωσιακά το ένα δίπλα στο άλλο στα ράφια της βιβλιοθήκης.

Βέβαια, τα trade paperbacks και οι πάσης φύσεως συναφείς εκδόσεις, δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Υπάρχουν εδώ και δεκαετίες, όμως, η αντίληψη που είχαν οι εκδότες, οι retailers και το κοινό για αυτά, ήταν διαφορετική από αυτή που επικρατεί σήμερα. Για την ακρίβεια, οι εκδοτικές εταιρίες δεν τα προωθούσαν και πολύ, το κοινό δεν τα είχε αγκαλιάσει και όσο για τους retailers, αυτοί τα αντιμετώπιζαν με καχυποψία, φοβούμενοι απώλειες κερδών από τα back issues! Αυτή η αντίληψη, έχει αλλάξει πλέον, όπως πιθανόν να έχετε παρατηρήσει.

Επειδή το μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας της αμερικάνικης αγοράς αφορά superhero και παραπλήσια comic, θα ξεκινήσω από εκεί – επίσης είναι και ένας τομέας με τον οποίο έχω και την μεγαλύτερη εξοικείωση.

Αν έχετε κάποια χρονάκια στην πλάτη σας, θα θυμάστε σίγουρα ότι παλαιότερα δεν δεχόντουσαν όλες οι σειρές της Marvel και της DC το trade paperback treatment. Για την ακρίβεια, ασχέτως του πόσο επιτυχημένη ήταν μια σειρά, αν υπήρχε κάποιο reprint, αυτό θα αφορούσε σχεδόν αποκλειστικά τα πρώτα τεύχη της σειράς ή κάποιου επιτυχημένου run .Όσο για τα υπόλοιπα τεύχη της σειράς, τρέχα γύρευε από εδώ και από εκεί, σε μια εποχή που η απόκτηση τους δεν ήταν και τόσο εύκολη, μιας και το e-shopping δεν ήταν τόσο διαδεδομένο, ή ακόμα και ανύπαρκτο, ενώ τα back issues ήταν και αυτά τσιμπημένα.

Πιο συγκεκριμένα, η DC ήταν αυτή που φρόντιζε για την ύπαρξη κάποιον trade στα ράφια των καταστημάτων, ειδικά των τίτλων που είχαν το προνόμιο να πουλάνε και να είναι αγαπητά στους κριτικούς, και δη, υπό το imprint της Vertigo (SANDMAN, PREACHER). Από superhero, όμως, λίγα πράγματα, και μάλιστα όπως τα περιέγραψα ως άνω. Η Marvel, από την άλλη, βρισκόταν σε μια πιο τραγική κατάσταση, αφού τα trade της, ήταν σχεδόν limited editions! Κάποιους μήνες μετά την έκδοση τους, άρχισαν να σπανίζουν, μέχρι να εξαφανιστούν δια παντός.

Όλα αυτά, άλλαξαν όταν οι Joe Quesada και Bill Jemas είδαν την επιτυχία της τότε νέας σειράς ULTIMATE SPIDER-MAN των Bill Jemas, Brian Michael Bendis και Mark Bagley, και αποφάσισαν να κυκλοφορήσουν το πρώτο trade paperback με τα πρώτα τεύχη της. Ο αριθμός των αντιτύπων που τυπώθηκαν ήταν 6.000, νούμερο που αποτέλεσε μεγάλο ρίσκο για την εταιρία, αλλά αποδείχτηκε τελικά όχι μόνο κερδοφόρο και επιτυχημένο, αλλά και σημαντικό για την περαιτέρω εξέλιξη των εκδόσεων της Marvel σε αυτό το τομέα.

Το αποτέλεσμα της κίνησης αυτής, το βιώνουμε σήμερα, καθώς λειτούργησε ως ντόμινο, παρασέρνοντας και άλλους γνωστούς τίτλους της ίδιας εταιρίας, όπως φυσικά και της DC. Πλέον, δεν νοείται έστω και ένας ημί-επιτυχημένος superhero τίτλος να μην έχει και κάποια volumes σε trade paperbacks, κάποια από αυτά μάλιστα και σε hard covers για τους πιο μερακλήδες. Αυτή η αλλαγή της νοοτροπίας, οδήγησε στη γέννηση μιας νέας κατηγορίας αναγνωστών, αποτελούμενη από όσους ακολουθούν τους τίτλους που επιθυμούν, αποκλειστικά μέσα από τα reprints, γυρνώντας επιδεκτικά την πλάτη στα τεύχη.

Δεν έλειψαν, βέβαια, και οι αρνητικές επιπτώσεις. Ο τρόπος γραφής του Bendis στο ULTIMATE SPIDER-MAN (αλλά και γενικότερα το ύφος του συγγραφέα), είναι αρκετά απλωμένος, γνωστός και ως decompressed, χωρίς να γίνονται πολλά πράγματα σε ένα μεμονωμένο τεύχος, το οποίο συνήθως λειτουργεί ως κεφάλαιο σε κάποιο story-arc. Βέβαια, το decompressed storytelling δεν ξεκίνησε από τον Bendis, απλά ο συγκεκριμένος συγγραφέας βρέθηκε στο επίκεντρο, όταν αυτό έγινε trendy και μοδάτο. Παρόμοια, λοιπόν, λογική ακολούθησαν πολλοί ομοϊδεάτες του, καθιστώντας με αυτό τον τρόπο τα τεύχη της κάθε σειράς πρώτη ύλη για το μελλοντικό trade paperback, το οποίο πάντα ακολουθούσε μετά την ολοκλήρωση της κάθε ιστορίας. Ξαφνικά, γέμισαν οι τίτλοι με 6 issue story arcs, καθώς τα μικρότερης διάρκειας storylines άρχισαν να περιορίζονται, ενώ τα single issue stories, έμοιαζαν να είναι μια χαμένη τέχνη πλέον.

Με αυτό τον τρόπο, η αξία του τεύχους ως ανάγνωσμα άρχισε να μειώνεται, καθώς δεν πρόσφερε πλέον μια επαρκώς χορταστική αναγνωστική εμπειρία, αλλά λειτουργούσε περισσότερο ως μέρος του συνολικού γεύματος. Ειδικά, αν σε αυτό συμπεριλάβουμε και το αντίτιμο που ζητάται για την απόκτηση 32 σελίδων, που στην ουσία ήταν ένα μόνο κεφάλαιο, το χόμπι αυτό είχε αρχίσει να φαίνεται πλέον ασύμφορο! Αυτό οδήγησε κάποιους “παλιομοδίτες” αναγνώστες (εμένα π.χ.) σε μια ακατάσχετη γκρίνια που καλά κρατεί ακόμα.

Επίσης, μέσα από μια προσωπική οπτική γωνιά (γνωστή και ως παραξενιά) θεωρώ ότι η ύπαρξη τόσων πολλών trades είναι κάπως ισοπεδωτική. Παλαιότερα, όταν έβλεπα ένα collected edition, θεωρούσα ότι ο εκδότης μου έλεγε “Ψιτ, φιλαράκι! Αυτό εδώ είναι τόσο καλό/άρεσε σε τόσο κόσμο, που αποφασίσαμε να το κάνουμε λίγο πιο κυριλέ. Ψήνεσαι;”. Τώρα πλέον, την ύπαρξη μιας τέτοιας έκδοσης, δεν τη θεωρώ παρά ένα ακόμα αριθμό στο volume που φέρει στη ράχη του ο κάθε τίτλος. Η άποψη αυτή, είναι 100% υποκειμενική, μέσα στο κυνισμό, που μπορεί να προσφέρει ένας (σχεδόν) γεροπαράξενος.

Το θετικότερο, όμως, όφελος από αυτή την άνθηση της συγκεκριμένης αυτής αγοράς, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι άλλο από τη στροφή της Marvel και της DC προς το πλουσιότατο παρελθόν τους και την περαιτέρω εκμετάλλευση αυτού, καθώς προϋπήρχαν τα MASTERWORKS και τα ARCHIVES αντίστοιχα και για τις δυο εταιρίες, αλλά ήταν απλησίαστα για τις οικονομικές δυνατότητες του μέσου fan, ενώ πρόσφεραν την ανατύπωση ενός σχετικά μικρού αριθμού τευχών, σπάνια πάνω από 10-12. Τα τελευταία χρόνια, όμως, μπήκε στο λεξιλόγιο των comic book fans η λέξη omnibus, η οποία στη συνείδηση τους έχει ταυτιστεί με πολυτελείς ογκώδεις εκδόσεις (τόσο της Marvel, όσο και της DC), που προσφέρουν (συνήθως) μουσειακό υλικό σε μεγάλες δόσεις, ξεπερνώντας μέχρι και τις 1000 σελίδες, που είχε εκδοθεί αρχικά δεκαετίες πριν. Οι τιμές τους είναι τσιμπημένες, το βάρος τους σεβαστό, ενώ το υλικό που προσφέρουν είναι της τάξεως του κλασικού. Σε παρόμοιο κλίμα κινήθηκαν και τα ABSOLUTE editions της DC, τα οποία ανήκουν  στην κορυφή της ποιότητας σε θέματα production values. Κάπως έτσι, τα πρώτα χρόνια των 60s της Marvel, μαζί με άλλες κλασσικές περιόδους αγαπητών τίτλων της, μεταμορφώθηκαν σε Omnibus. Παράλληλα, η DC έσκαψε στο αρχείο της, ανασύροντας το 70s έργο του Jack “The King” Kirby (OMAC, FOURTH WORLD, DEMON, SANDMAN), ή και πιο πρόσφατα καλούδια, όπως το STARMAN.

Η ανατύπωση “παλιατζούρας” δεν περιορίστηκε αποκλειστικά σε όσους διαθέτουν φουσκωμένα πορτοφόλια ή πιστωτικές κάρτες με μεγάλα περιθώρια, καθώς  υπήρξαν και οι ενδιάμεσες καταστάσεις των απλών hard covers και trade paperbacks, ενώ δεν έλειψαν και οι ακόμα πιο οικονομικές λύσεις. Η Marvel έχει την σειρά των ESSENTIALS και στο στρατόπεδο της DC φιγουράρουν τα SHOWCASE PRESENTS. Τα κοινά στοιχεία τους είναι η παλαιότητα του υλικού, ο όγκος του (μέσος όρος 500 σελίδες) καθώς και η αφαίρεση του χρώματος, μιας και τα comics παρουσιάζονται σε black & white. Το ξεκίνημα το έκανε και πάλι η Marvel, πριν από σχεδόν μια δεκαετία, και η DC ακολούθησε πριν από μερικά μόλις χρόνια. Αν κάποιος δεν ενοχλείται από την έλλειψη χρώματος σε superhero comics, τα συγκεκριμένα “τουβλάκια” προσφέρονται για πολλές ώρες ανάγνωσης, μέχρι τελικής πτώσεως. Βέβαια, θα μπορούσε κάποιος να σχολιάσει το πόσο essential μπορεί να θεωρηθεί το DAZZLER, ή το πόσο χάνουν οι Silver Age ιστορίες του Green Lantern δίχως την ύπαρξη της βασικής του αδυναμίας, που δεν είναι άλλη από το κίτρινο χρώμα, αλλά μπροστά στα γενικότερα οφέλη, αυτά μοιάζουν ψιλά γράμματα.

Οι μυώδεις ήρωες με κολάν, ή και με άλλες ενδυματικές επιλογές, δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο της Marvel και της DC – ανήκουν στον ευρύτερο χώρο του mainstream, και φυσικά οι δυο αυτές εταιρίες δεν ήταν οι μόνες που έστρεψαν το βλέμμα τους στο παρελθόν. Η Dark Horse φιλοξενεί πλέον τον Κιμμέριο βάρβαρο Conan, ο οποίος έφερε μαζί του όλα του τα προικιά, είτε αυτά ονομάζονται CONAN THE BARBARIAN, είτε (ακόμα καλύτερα) THE SAVAGE SWORD OF CONAN. Δυστυχώς, σχετικά με τα reprints του SAVAGE SWORD, η Dark Horse δεν κράτησε τις αυθεντικές magazine sized διαστάσεις του, περιορίζοντας το σε ένα πιο συμβατικό μέγεθος απλού comic. Επίσης, η ίδια εταιρία, μέσω της σειράς ARCHIVES έχει κυκλοφορήσει reprints κάποιον εκ των κορυφαίων comics των 80’s, το NEXUS και το MR. X, καθώς και αρκετό υλικό της Gold Key (DOCTOR SOLAR, TUROK), όπως και το υπέροχα παράξενο HERBIE.  Σε πιο απλό και ταπεινό format μπορεί κάποιος να διαβάσει τα all-ages CASPER, RICHIE RICH, καθώς και άλλους ήρωες της Harvey, ήρωες που έχουν τη σφραγίδα των άμεσα αναγνωρίσιμων.

Η IDW, μια εταιρία με σταθερή ανοδική πορεία τα τελευταία έτη, έδειξε την προτίμηση της σε εξαιρετικούς mainstream τίτλους των 80’s, και συγκεκριμένα στα  GRIMJACK, JON SABLE FREELANCE και MAZE AGENCY, για τους οποίους φρόντισε επίσης και για την ύπαρξη φρέσκου υλικού, και όχι αποκλειστικά ξαναζεσταμένου.

Οφείλω να αναφέρω, όμως, το γεγονός ότι πολλά από τα reprints που κερδίζουν ολόκληρες σελίδες στο PREVIEWS, και που αποτελούνται από comics των 80s και 90s, τα θεωρώ ασύμφορα οικονομικά, μην πω καθαρή κλεψιά, μιας και τα αυθεντικά τεύχη μπορούν να εντοπιστούν σε εξευτελιστικές τιμές, και χωρίς καμία δυσκολία. Περί ορέξεως θα μου πείτε και εδώ πάω πάσο…

O alternative κόσμος, όμως, που είναι; Θα έμενε έξω από το παιχνίδι; Σαφέστατα και όχι! Τι καλύτερο λοιπόν, από μερικές εκδόσεις που σίγουρα μπορούν να θεωρηθούν απαραίτητες σε κάθε βιβλιοθήκη που επιζητά την ποικιλία σε ύφος, αισθητική και αντίληψη. Και φυσικά, τι άλλο είναι πιο αναγκαίο, από το πρώτο volume του LOVE AND ROCKETS των αδερφών Hernandez! Πολλά ίσως μου πείτε, όταν, όμως, το 2007 η Fantagraphics προχώρησε στην ανατύπωση του συγκεκριμένου comic, ξαφνικά μια μεγάλη μερίδα του κοινού θυμήθηκε γιατί είναι αναγκαίο και απαραίτητο, ενώ μια άλλη μερίδα, δεν είχε πλέον δικαιολογία να μην το γνωρίσει και αυτή από πρώτο χέρι. Η γενικότερη κίνηση στον χώρο εκτός των mainstream εταιριών, ήταν και αυτή μεγάλη, με  comics όπως τα SCHIZO, FRANK, HATE, τα graphic novels του Will Esiner, και άλλα πολλά, να περιμένουν τους αναγνώστες να τα ανακαλύψουν προκειμένου να τους μυήσουν στα μυστικά τους.

Στον ίδιο χώρο επικρατεί και μια προθυμία για βουτιά στα βαθιά, με σκοπό την ανεύρεση ήδη γνωστών ή ακόμα και ξεχασμένων ή αγνοημένων διαμαντιών, τα οποία γέμιζαν ευχάριστα τις ώρες των πιτσιρικάδων στα τις δεκαετίες του ‘40 και ‘50. Golden Age comics λοιπόν, είτε αυτά είναι τα λατρεμένα horror, crime, science fiction ή ό,τι άλλο θες της EC (VAULT OF HORRORS, WEIRD SCIENCE, και τόσα άλλα), είτε το σύντομο και υπό επανεκτίμηση έργο του Fletcher Hanks (I WILL DESTROY ALL CIVILIZED PLANETS), είτε ακόμα και θρυλικές συνεργασίες (THE BEST OF SIMON AND KIRBY). Η χαρά του αρχαιολάγνου…

Από αυτό τον χορό, δεν θα μπορούσαν να λείπουν και τα manga φυσικά! Δυστυχώς, οι γνώσεις μου είναι εντελώς επιφανειακές, θεωρώ όμως ότι ή ύπαρξη comic από δημιουργούς όπως οι Yoshihiro Tatsumi (THE PUSHMAN AND OTHER STORIES)  και Osamu Tezuka (ODE TO KIRIHITO, BUDDHA ), βοηθούν όσους θέλουν να διαβάσουν κάτι γιαπωνέζικο, απομακρυσμένο από όσα μπορεί να θεωρούνται κλισέ, βάσει των μέχρι πρόσφατα προσφερόμενων επιλογών.

Οι μεγαλύτεροι κερδισμένοι από τα reprints, όμως, δεν είναι άλλοι από τους fans των comic strips! Αν η προσπάθεια απόκτησης παλαιών τευχών είναι δύσκολη και πολυέξοδη για τον μέσω αναγνώστη, ο βαθμός δυσκολίας αυξάνεται στα comic strips, καθώς η εύρεση παλαιών εφημερίδων σε καλή κατάσταση δεν είναι και ότι ευκολότερο. Υπήρχαν παλαιότερα πολλές προσπάθειες, κάποιες πολύ αξιόλογες, κάποιες άλλες τραγικές (π.χ. STEVE CANYON από την Checker Books), ενώ το περιοδικό COMICS REVUE σίγουρα αξίζει αναφοράς, παρά τη μέχρι πρόσφατα χαμηλή ποιότητα εκτύπωσης, για το εξαιρετικό υλικό που προσέφερε, και συνεχίζει να προσφέρει και στη νέα upgraded μορφή του.

Σε αυτό τον τομέα, τα πρότυπα τα έθεσε η Fantagraphics, η οποία είχε και στο παρελθόν δραστηριοποιηθεί σε reprints comic strips, όταν το 2004 διέθεσε στην αγορά το πρώτο volume του COMPLETE PEANUTS. Οι προδιαγραφές του είχαν ως εξής: Σκληρό εξώφυλλο, dust jacket, τα strips πλήρη και χωρισμένα ανά διετίες,  και προπάντων απόλυτος σεβασμός στο πρωταρχικό υλικό και μπόλικο μεράκι. Φυσικά, δεν περιοριστικέ στο masterpiece του Charles Schulz, αφού μας έχει προσφέρει, μεταξύ άλλων, και POPEYE του E.C. Segar, KRAZY KAT του George Herriman και PRINCE VALIANT του Hal Foster.

Το παράδειγμα της, ακολούθησαν η IDW (TERRY AND THE PIRATES, DICK TRACY, LITTLE ORPHAN ANNIE), ενώ ευγνωμονώ την Drawn & Quarterly για την απόφαση της να επανεκδώσει το αριστουργηματικό  GASOLINE ALLEY του Frank King, στο WALT & SKEEZIX (του οποίου το 4^ο volume ακόμα περιμένουμε). Και άλλοι εξειδικευμένοι εκδοτικοί οίκοι επαναφέρουν στο φως ακρογωνιαίους λίθους των comic strips, που είχαν κάνει την πρώτη τους εμφάνιση πριν από σχεδόν ένα αιώνα (LITTLE NEMO IN SLUMBERLAND και LITTLE SAMMY SNEEZE του Winsor McCay από την Sunday Press Books, MUTT AND JEFF του Bud Fisher από την NBM). Ευτύχημα για μια ολόκληρη γενιά, που η επαφή της με ένα σημαντικότατο κομμάτι του Μέσου, για πρώτη φορά γίνεται μέσα από αυτές τις επιμελημένες εκδόσεις, των οποίων ο αριθμός ολοένα αυξάνεται.

Το συμπέρασμα που μπορώ να εξάγω από όλα αυτό το κατεβατό που σας ταλαιπώρησε τόση ώρα τώρα, είναι ότι oι τωρινές συνθήκες ευνοούν τον αναγνώστη που έχει την όρεξη για εξερεύνηση και ανακάλυψη του παρελθόντος του Μέσου. Μπροστά του πραγματοποιείται μια συνεχής αποκάλυψη της ιστορίας του, η οποία κινείται προς πάσα κατεύθυνση. Οι εκδόσεις σίγουρα είναι περισσότερες από ποτέ, περισσότερες από όσες μπορεί να αντέξει η μέση τσέπη. Τουλάχιστον, όμως, πλέον δίνεται και η δυνατότητα της επιλογής, καθώς η ανακάλυψη ενός ενδιαφέροντος αναγνώσματος είναι ενδεχομένως και πιο εύκολη από ποτέ. Οι περιορισμοί του παρελθόντος, όπου η προσφορά αφορούσε κυρίως το “τώρα”, έχουν εκλείψει. Οπότε τι περιμένεις φιλόδοξε αναγνώστη; Τόλμησε να επιχειρήσεις να εξερευνήσεις και εσύ comics που μπορεί να μην είναι μοντέρνα ή επίκαιρα, έχουν όμως πολλά να πουν. Ειδάλλως, γιατί κάποιοι να επιμένουν να τα εκδίδουν;

Τέλος, θα ήθελα, αν έχετε την καλοσύνη, να μου συγχωρέσετε την μη αναφορά σε κάποια επανέκδοση, που εσείς την θεωρείτε αν όχι κορυφαία, τουλάχιστον άξια αναφοράς.