BEST OF #20: 80s Leftovers

Αν είστε τακτικοί επισκέπτες αυτού εδώ του blog, είναι βέβαιο πως παρακολουθήσατε με μεγάλο ενδιαφέρον το πρόσφατο TOP 100 της δεκαετίας του ’80. Πιστέψτε με, ήταν ακόμη πιο ενδιαφέρον για όλους εμάς που ασχοληθήκαμε ενεργά με τη δημιουργία αυτής της (θέλουμε να πιστεύουμε) αντιπροσωπευτικής λίστας, που ξαναδιαβάσαμε σημαντικά comics από το παρελθόν, αλλά και που ανακαλύψαμε, ενδεχομένως, κάποια που μας ήταν άγνωστα.

Παρ’ όλα αυτά, επειδή ποτέ στην Ιστορία του σύμπαντος δεν έχει υπάρξει λίστα που να ικανοποιεί τους πάντες, είναι απολύτως λογικό να νιώθουμε – όλοι μας – πως κάποια πολύ καλά πράγματα έμειναν απ’ έξω. Με αυτήν ακριβώς την αφορμή, αποφάσισα να αφιερώσω τη στήλη αυτής της εβδομάδας στα δέκα comics που, κατά την προσωπική μου άποψη, είναι τα καλύτερα από αυτά που δεν εμφανίστηκαν στο τελικό Top 100. Όπως πάντα, περιμένω να ακούσω και τις δικές σκέψεις πάνω στο θέμα…

10. THE QUESTION
Writer: Dennis O’Neil
Artist: Denys Cowan
DC Comics

Είναι αλήθεια πως, πολλές φορές, έχω καταφερθεί αρνητικά (ίσως και απαξιωτικά) για συγγραφείς που ξεφεύγουν υπερβολικά από το original concept ενός χαρακτήρα, μετατρέποντας τον σε όχημα για την προώθηση των δικών τους ιδεών και απόψεων, αδιαφορώντας, φαινομενικά, για τις προθέσεις του δημιουργού.

Με βάση αυτό το γεγονός, μπορεί να φαίνεται κάπως παράξενη η παρουσία του συγκεκριμένου comic σε αυτή τη δεκάδα, καθώς ο Question του Denny O’Neil έχει τόση σχέση με τον Question του Steve Ditko, όση ο Batman του Tim Burton με αυτόν του Adam West. Από τον ακραίο ατομισμό της Ayn Rand, όπως τον αντιλαμβανόταν και τον στήριζε μέσα από τη δουλειά του ο Ditko, περάσαμε σε έναν, κυνικό μεν, ουμανιστή δε (σχεδόν κομμουνιστή), vigilante, ο οποίος χρησιμοποιεί τη βία ως αναγκαίο κακό στη μάχη κατά της διαφθοράς. Το συχνά αλλόκοτο σκίτσο του Denys Cowan αποτελεί ιδανικό οπτικό συμπλήρωμα στα δύσκολα και συχνά “δυσάρεστα” plots του συγγραφέα.

Ναι, σε γενικές γραμμές είμαι αντίθετος με τις εκ διαμέτρου διαφορετικές προσεγγίσεις μεταγενέστερων συγγραφέων σε established χαρακτήρες, αλλά κάποιες φορές κάνω τα στραβά μάτια. Άλλωστε, αν δεν υπήρχαν αυτοί οι “ασεβείς” επαναπροσδιορισμοί, δεν θα είχαμε comics όπως το SWAMP THING του Alan Moore, το ANIMAL MAN του Grant Morrison και το THE QUESTION του Denny O’Neil. Σε αυτή την περίπτωση, τα comics θα ήταν πολύ φτωχότερα!

9. AMBUSH BUG
Writers: Keith Giffen & Robert Loren Fleming
Artist: Keith Giffen
DC Comics

Υπάρχουν χιουμοριστικά comics και ΧΙΟΥΜΟΡΙΣΤΙΚΑ comics. Υπάρχουν σατιρικά comics και ΣΑΤΙΡΙΚΑ comics. Υπάρχουν ξεκαρδιστικά comics και ΞΕΚΑΡΔΙΣΤΙΚΑ comics. Υπάρχουν όλα τα άλλα comics και υπάρχει το AMBUSH BUG του Keith Giffen…

Λαμβάνοντας ερεθίσματα, ιδέες και (θα μπορούσε να πει κανείς) αφορμές από το σύνολο του DC Universe και της Ιστορίας του, ο Giffen, με τη βοήθεια του εξαιρετικού “dialogue man”, Bob Fleming (του οποίου το THRILLER ήταν το τελευταίο comic που έμεινε έξω από αυτή τη λίστα – μήπως πρέπει να κάνω ένα “80s Leftovers Leftovers”;;;), δημιουργεί ένα εξόχως σουρεαλιστικό σύμπαν, όπου κανείς χαρακτήρας δεν βρίσκεται στο απυρόβλητο, τα plots μένουν εσκεμμένα ανολοκλήρωτα, ο περιβόητος “τέταρτος τοίχος” μοιάζει με αυτές τις κουρτίνες με τις χάντρες που χρησιμοποιούσαν οι hippies και γενικώς, τα πάντα μπορούν να συμβούν. Όσο για τον πρωταγωνιστικό χαρακτήρα, δεν θα διστάσω να πω πως πρόκειται για μια από τις ελάχιστες πραγματικά original δημιουργίες που βγήκαν από τις δύο μεγάλες εταιρίες τα τελευταία 30 χρόνια!

Το AMBUSH BUG δεν είναι “το HOWARD THE DUCK των 80s”, όπως ίσως θα μπορούσαν να ισχυριστούν κάποιοι. Το AMBUSH BUG είναι απλά το AMBUSH BUG. Είναι αυτό που είναι – και δεν μοιάζει με τίποτε άλλο…

8. KINGS IN DISGUISE
Writer: Jim Vance
Artist: Dan Burr
Kitchen Sink Press

Ορισμένα comics δεν περιορίζονται στον τυπικό ρόλο του entertainment, αλλά σε κάνουν να σκεφτείς και σε βοηθούν να μάθεις αρκετά πράγματα που μπορεί να αγνοούσες. Πολλές φορές, μάλιστα, καταφέρνουν να το κάνουν αυτό με τρόπο που δεν μοιάζει υπέρμετρα και εκβιαστικά διδακτικός, αλλά είναι απολύτως ψυχαγωγικός. Ενίοτε, δε, καταφέρνουν να μιλήσουν εξίσου στο μυαλό, την καρδιά και την ψυχή του αναγνώστη.

Το KINGS IN DISGUISE είναι ένα comic που πραγματεύεται ένα πολύ σοβαρό και δυσάρεστο θέμα, τη μεγάλη οικονομική ύφεση της δεκαετίας του ’30, αλλά δεν το κάνει παραθέτοντας σωρεία πληροφοριών και λεπτομερειών, που, ενδεχομένως, θα ταίριαζαν απόλυτα σε ένα Ιστορικό βιβλίο, αλλά θα μπορούσαν να αποδειχθουν βαρετές σε ένα μυθιστορηματικό comic. O Jim Vance μας βάζει στο κλίμα της εποχής, μέσα από τις ανθρώπινες ιστορίες και τις εμπειρίες των πρωταγωνιστών και των γύρω τους. Δεν παραθέτει απλά τα γεγονότα, αλλά μας τα παρουσιάζει μέσα από την οπτική των ανθρώπων, κατορθώνοντας, τελικά, να δημιουργήσει ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα, που, παράλληλα, επιτελεί και τον “διδακτικό” σκοπό, που μπορεί κάποιος να περιμένει από ένα comic με τόσο “βαρύ” θέμα.

Από όλα τα comics που βρίσκονται σε αυτή τη λίστα, είναι, ενδεχομένως, αυτό που “δικαιωματικά” άξιζε περισσότερο μια θέση στο Top 100 (προσωπικά κριτήρια be damned) και είμαι σίγουρος πως θα την έβρισκε, αν το είχαν διαβάσει περισσότεροι…

7. GREENBERG THE VAMPIRE
Writer: J.M. DeMatteis
Artist: Mark Badger
Marvel Comics

Ο J.M. DeMatteis είχε ορισμένες παρουσίες στο Top 100 των 80s, και παρ’ όλο που χάρηκα ιδιαίτερα για αυτές, στενοχωρήθηκα πραγματικά που το συγκεκριμένο graphic novel έμεινε απ’ έξω. Μπορεί να μην είναι τόσο φιλόδοξο και μεγαλόπνοο όσο το MOONSHADOW (by the way, εξεπλάγην από το πόσο χαμηλή θέση πήρε) και μπορεί να υστερεί σε λυρικότητα και τεχνική αρτιότητα από το BLOOD: A TALE (by the way, εξεπλάγην από το πόσο ψηλή θέση πήρε!), αλλά, κατά την προσωπική μου άποψη, είναι το πιο προσωπικό και πιθανώς πιο ενδιαφέρον έργο του σπουδαίου αυτού συγγραφέα.

Ο Oscar Greenberg, όπως μαρτυρά ο τίτλος, είναι βρικόλακας. Όπως, πιθανώς, μαρτυρά το εξώφυλλο του graphic novel, είναι και συγγραφέας. Πιστέψτε με, το δεύτερο είναι πολύ σημαντικότερο από το πρώτο, καθώς, πέρα από την βιολογική ανάγκη για κατανάλωση συγκεκριμένης ποσότητας αίματος σε καθημερινή βάση, ο Oscar είναι ένας απολύτως φυσιολογικός άνθρωπος, με τα προβλήματα του, τις σχέσεις του, τις ανησυχίες του, το writer’s block του, τις νευρώσεις του… OK, είναι ένας απολύτως φυσιολογικός άνθρωπος όσο “φυσιολογικός” μπορεί να θεωρηθεί ένας Εβραίος συγγραφέας της δεκαετίας του ’80.

Κατά μία έννοια, ο Oscar Greenberg είναι το alter ego του συγγραφέα και ανθρώπου J.M. DeMatteis. Φαντάζομαι πως ο δεύτερος δεν χρειάζεται να πίνει ένα ποτήρι αίμα την ημέρα για να επιβιώσει, αλλά αν είναι να γράφει τόσο καλά comics, προσφέρομαι να του το προμηθεύω εγώ.

6. DETECTIVE COMICS #569-574
Writer: Mike W. Barr
Artist: Alan Davis
DC Comics

Κατά τη γνώμη μου, το συγκεκριμένο mini run είναι το πιο παραγνωρισμένο και αδίκως ξεχασμένο run στους τίτλους του Caped Crusader. Ο πάντα εξαιρετικός συγγραφέας, Mike Barr, προσεγγίζει με απόλυτο σεβασμό τον Batman, τους villains, τους supporting characters και το περιβάλλον του, και παραδίδει θαυμάσιες, straightforward υπερηρωικές ιστορίες, που μπορεί να μη διεκδικούν δάφνες πρωτοτυπίας, ή να μην αλλάζουν για πάντα το ρουν της Ιστορίας του χαρακτήρα, αλλά διαβάζονται ευχάριστα και σου δίνουν την αίσθηση πως πήρες με το παραπάνω αυτό που αντιστοιχεί στο αντίτιμο που πλήρωσες για να αγοράσεις τα τεύχη.

Ειδική μνεία, ασφαλώς, πρέπει να γίνει στον Alan Davis, ο οποίος σχεδιάζει με μαεστρία τις περιπέτειες του Batman, παραδίδοντας μαθήματα storytelling και on model απεικόνισης των χαρακτήρων, ενώ, παράλληλα, μας δίνει ένα από τα καλύτερα σερί εξωφύλλων στην Ιστορία των υπερηρωικών comics.

Όποιος αυτοαποκαλέιται fan του Batman και δεν έχει διαβάσει αυτά τα τεύχη, πρέπει είτε να παραδώσει την membership card του στη γραμματεία (ανοιχτά 9-5 καθημερινά και Σάββατο έως τις 3), ή να διορθώσετε το λάθος του άμεσα!

5. LOS TEJANOS
Writer/Artist: Jack Jackson
Fantagraphics

Δεν έχω κρύψει ποτέ πως με ενδιαφέρει πολύ η Αμερικανική Ιστορία και πάρα πολύ συχνά κάνω αναφορές σε comics που ασχολούνται με το θέμα. Ένα από τα καλύτερα δείγματα του είδους είναι, κατά γενική ομολογία, το συγκεκριμένο graphic novel, του αδικοχαμένου underground cartoonist Jack Jackson (ή σκέτο Jaxon).

Η ιστορία μας μιλά για τη σύγκρουση μεταξύ ΗΠΑ και Μεξικού με αφορμή τις εδαφικές βλέψεις των Αμερικανών για το Τέξας και τους επαναστατικούς αγώνες των Τεξανών για ανεξαρτησία. Με απόλυτα ρεαλιστικό τρόπο και χωρίς να καταφεύγει σε συναισθηματικές κορώνες, ο Jaxon παίρνει θέση στο σοβαρό θέμα της αιματοβαμένης διαμάχης, αλλά αυτό γίνεται με φυσικό τρόπο και μέσα από ιστορικά στοιχεία και επιχειρήματα, χωρίς ευκολίες, ανάλογες με αυτές που επέδειξε, για παράδειγμα, ο Joe Sacco στο PALESTINE, ή στα comics του με θέμα τον πόλεμο στη Βοσνία. Μέσα από τα μάτια του ηγέτη των Τεξανών, Juan Sequin (μια πραγματικά σπουδαία ιστορική μορφή), βιώνουμε, με ιδιαίτερα έντονο τρόπο, τον αγώνα και την αγωνία των Τεξανών, με τρόπο που σπάνια επιτυγχάνεται σε παρόμοια εγχειρήματα.

Αν ενδιαφέρεστε για την Αμερικανική Ιστορία, πρέπει οπωσδήποτε να διαβάσετε αυτό το comic. Αν, πάλι, το συγκεκριμένο θέμα δεν σας συγκινεί, δοκιμάστε να διαβάσετε το LOS TEJANOS και ίσως να αλλάξετε γνώμη.

4. BATMAN SPECIAL (1984)
Writer: Mike W. Barr
Artist: Michael Golden
DC Comics

Δεύτερη παρουσία του Mike Barr στο παρόν Top 10 με Batman comic, αλλά αυτή τη φορά με μια αρκετά διαφορετική προσέγγιση. Ναι, η ιστορία “The Player On The Other Side”, στο BATMAN SPECIAL του 1984, είναι μια straightforward υπερωική ιστορία, όσον αφορά στη δομή και την απεικόνιση των χαρακτήρων (none of that meta-post-whatever self-conscious crap, που τόσο μας έχουν βασανίσει τα τελευταία χρόνια), αλλά το plot δεν αφορά σε “ένα ακόμη υπερηρωικό story”, όπως αυτά που είδαμε, δύο θέσεις πιο κάτω, στο run του Barr στο DETECTIVE.

Η ιστορία μας μιλά για τον Wraith, έναν χαρακτήρα που, από πολλές απόψεις, είναι mirror image, ή evil twin, του Batman, καθώς οι καταβολές και τα ερεθίσματα των δύο ανδρών και όλα αυτά που τους οδήγησαν να ακολουθήσουν το δρόμο που επέλεξε ο καθένας, είναι παρεμφερή – με απολύτως τραγικό τρόπο. Ο Bruce Wayne είδε, σε πολύ μικρή ηλικία, τους γονείς του να σκοτώνονται από έναν ληστή και αυτό τον οδήγησε να γίνει ο Batman και να ορκιστεί πως θα πολεμήσει το έγκλημα με κάθε νόμιμο τρόπο. Παράλληλα, ένας άλλος πιτσιρικάς είδε τους γονείς του να σκοτώνονται μπροστά στα μάτια του, αλλά αυτό τον οδήγησε να αναζητήσει εκδίκηση απέναντι σε όλους τους αντυνομικούς, καθώς αυτούς θεώρησε υπεύθυνους για το τραγικό γεγονός.

Το σενάριο του Barr ασχολείται με τα σημαντικά γεγονότα που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της ζωής μας και πως (αλλά και πόσο) αυτά μπορεί να μας οδηγήσουν σε αποφάσεις που μπορεί να αλλάξουν ριζικά το μέλλον μας. Σε ένα εναλλακτικό σύμπαν, οι δύο άντρες μπορεί να είχαν ακολουθήσει αντίστροφους δρόμους, γεγονός που κάνει και τους δύο να αισθάνονται δέος, σεβασμό αλλά και έντονη αντιπαλότητα, ο ένας για τον άλλο. Άνετα, μία από τις 3-4 καλύτερες ιστορίες Batman όλων των εποχών.

3. JOURNEY
Writer/Artist: William Messner-Loebs
Aardvark Vanaheim, Fantagraphics

Το JOURNEY του Bill Loebs εξιστορεί τη ζωή και τα έργα του frontiersman Wolverine MacAlistaire και τις δυσκολίες στην καθημερινότητα του ίδιου και των υπολοίπων αποίκων του Fort Miami, στις αρχές του προπερασμένου Αιώνα. Μέσα από τις περιπέτειες και τα προβλήματα των απλών αυτών ανθρώπων, ο Loebs πλέκει μια έξοχη αλληγορία, που μιλάει για την ανθρώπινη κατάσταση με απολύτως διαχρονικό και επίκαιρο τρόπο, καθώς, στην πραγματικότητα, τα ουσιαστικά ζητήματα μένουν πάντα ίδια και μόνο το “περιτύλιγμα” (ή το context) αλλάζει.

Ο Loebs ξεκινάει την ιστορία του επικεντρώνοντας, σχεδόν αποκλειστικά, στον βασικό του πρωταγωνιστή, αλλά σύντομα (και αυτό γίνεται πιο έντονο όσο περνάει ο καιρός) μοιράζει πολύ πιο “δίκαια” το screen time και το spotlight σε όλο και περισσότερους χαρακτήρες, δίνοντας έτσι στους αναγνώστες ακόμη περισσότερες δυνατότητες να ταυτιστούν με πρόσωπα και καταστάσεις.

Όταν η συζήτηση πηγαίνει, κάποιες φορές, σε ερωτήματα του τύπου “ποιό είναι το καλύτερο comic που δεν έχετε διαβάσει” (πιστέψτε με, ψωνάρες σαν εμένα κάνουν συχνά τέτοιες συζητήσεις), το JOURNEY είναι πάντα στις βασικές αναφορές μου.

2. ELEMENTALS #1-23
Writer: Bill Willingham
Artists: Bill Willingham, Grant Miehm, Jill Thompson, κ.α.
Comico

Η έννοια του ρεαλιστικού υπερηρωικού comic έχει επαναπροσδιοριστεί πάρα πολλές φορές, ανά τις δεκαετίες, και πολύ συχνά έχει εκφυλιστεί, στα χέρια λιγότερο ικανών, ή υπέρμετρα στενόμυαλων, συγγραφέων. Ένα από τα κορυφαία δείγματα του είδους, είναι αναμφισβήτητα το ELEMENTALS του Bill Willingham.

Από όποια οπτική και αν το κοιτάξεις, το συγκεκριμένο comic τα έχει όλα! Έφηβοι ήρωες – check! Υπερήρωες ως “media darlings” – check! Κυβερνητικές συνωμοσίες – check! Έντονη, ρεαλιστική βία – check! Πραγματικό (και όχι gratuitous) σεξ – check! Δαιδαλώδη subplots – check! Μυστικά και ψέμματα – check! Υπέροχο, μη συμβατικό artwork – check!

Οι τέσσερις πρωταγωνιστές του comic είναι απολύτως πιστευτοί ως πραγματικοί άνθρωποι που απλά τυχαίνει να έχουν υπερδυνάμεις και ο συγγραφέας (και σχεδιαστής στα περισσότερα τεύχη του run), Bill Willingham, παραθέτει μια ιδανική πραγματεία στο concept των υπερηρώων, με μια απολύτως μοντέρνα και πρωτοποριακή, για την εποχή της, οπτική, που πολλοί αμφιβάλλουν (μεταξύ αυτών και ο υπογράφων) αν έχει βρεθεί ισάξια της στα χρόνια που ακολούθησαν.

Το ELEMENTALS καταφέρνει, με απολύτως ομαλό και οργανικό τρόπο, να είναι ταυτόχρονα ένα τέλειο comic για όσους αγαπούν τους υπερήρωες και ενδιαφέρονται να αναζητήσουν νέες προσεγγίσεις στο, εν πολλοίς, κουρασμένο είδος, αλλά και για αυτούς που βρίσκουν το συγκεκριμένο genre “παιδικό” και πιστεύουν πως στερείται σοβαρών πνευματικών και εσωτερικών αναζητήσεων. Ένα comic για όλους όσους αγαπούν τα καλά comics.

1. LEGION OF SUPER HEROES 1981-1989
Writers: Paul Levitz, κ.α.
Artists: Keith Giffen, Greg Larocque, Steve Lightle, κ.α.

Για έναν mega Legion fan, όπως η αφεντιά μου, θα ήταν αδύνατο να υπάρξει άλλο comic στην πρώτη θέση αυτού του Top 10. Η χρυσή περίοδος των Legionnaires ξεκίνησε κάπου εκεί, στις αρχές τις δεκαετίας του ’80, όταν ο τεράστιος Paul Levitz ανέλαβε ξανά τα συγγραφικά ηνία του τίτλου.

Η διαδικασία ενηλικίωσης των Legionnaires (βιολογικά, αισθητικά, και θεματικά) είχε ξεκινήσει κάποια χρόνια πριν, με τον ίδιο τον Levitz (σαφώς πιο άπειρο, πάντως) στο τιμόνι και είχε συνεχιστέι με μια σειρά πολύ καλών τευχών, από συγγραφείς όπως ο Gerry Conway και ο Roy Thomas. Ήταν, όμως, το δεύτερο μεγαλειώδες run του Levitz, που πραγματικά απογείωσε τον τίτλο και τον έκανε να στέκεται ισάξια (τόσο ποιοτικά, όσο και, σε ένα βαθμό, εμπορικά) απέναντι στα μεγαθήρια team books της εποχής, X-MEN και NEW TEEN TITANS. Στα χέρια του σπουδαίου αυτού συγγραφέα, οι χαρακτήρες απέκτησαν ξεκάθαρες, ξεχωριστές φωνές και έπαψαν οριστικά να είναι “δυο-τρία basic templates με διαφορετικές στολές και δυνάμεις”. Κάθε ήρωας ήταν απολύτως μοναδικός, κάθε σχέση και interaction μεταξύ τους ήταν πλέον σαφέστατα προσδιορισμένη, τα plots ήταν, χωρίς υπερβολή, μερικά από τα καλύτερα που έχουν γραφτεί ποτέ σε υπερηρωικά comics και το artwork ήταν, στο σύνολο του, εξαιρετικό.

Μετά την ολοκλήρωση του run του Levitz (με το storyline “Magic Wars”, στα τελευταία τεύχη του LOSH Vol. 3), ακολούθησε, στα τέλη του 1989, το πολυσυζητημένο “5 Years Later” series, σε σενάριο και σχέδιο του “partner in crime” του Levitz, Keith Giffen, το οποίο, παρ’ ότι αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία από μεγάλη μερίδα των fans του τίτλου, αποτελεί, κατ’ εμέ, ιδανική συνέχεια όσων είχαν εξιστορηθεί ως τότε και κορυφαίο δείγμα ενήλικου υπερηρωικού comic και αλάνθαστου storytelling. Long live the Legion!