Η ΚΡΑΥΓΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ
Μεταφορά σεναρίου / Σχέδιο: Jacques Tardi
Μετάφραση: Γιάννης Καυκιάς
Πρόλογος: Ξένια Μαρίνου
Εκδόσεις ΚΨΜ
To Η ΚΡΑΥΓΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ το φλέρταρα από την πρώτη στιγμή που το είδα σε ένα από τα ράφια του φετινού Comicdom Con Athens, αλλά στα χέρια μου έπεσε αρκετές ημέρες αργότερα. Αυτό που με τράβηξε ήταν το είδος της θεματολογίας (περισσότερα για αυτό παρακάτω), το σχέδιο του Tardi, αλλά και η πολύ προσεγμένη έκδοση, με την πρώτη ματιά τουλάχιστον, των Εκδόσεων ΚΨΜ. Αυτό που με αποθάρρυνε, εκτός από τις δεκάδες επιλογές για αγορά που είχα στο Con, ήταν η μάλλον τσιμπημένη τιμή του. Για να μην παρεξηγηθώ, δεν παραπονιέμαι για την τιμή, ούτε το θεωρώ τόσο ακριβό πια. Η σκληρόδετη έκδοση, άλλωστε, και οι 320 σελίδες του βιβλίου τη δικαιολογούν.
Πριν, όμως, φτάσω στο γιατί τελικά επεδίωξα να το αποκτήσω και στο αν μου άρεσε, θα επικεντρωθώ στην ιστορία του comic. Βασισμένο στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Jean Vautrin (o πρωτότυπος τίτλος είναι LE CRI DU PEUPLE), το comic εκδόθηκε από το 2001 έως το 2004 σε τέσσερις συνέχειες από την Casterman. Ο Jacques Tardi ανέλαβε τη μεταφορά (σεναριακά και σχεδιαστικά) και έμεινε, απ’ όσα κατάφερα να μάθω, σχετικά πιστός στο μυθιστόρημα. Μερικά χρόνια μετά, τέλος, το 2011, οι Εκδόσεις ΚΨΜ ανέλαβαν την ελληνική έκδοση, σε μετάφραση του Γιάννη Καυκιά.
Το βασικό χαρακτηριστικό του Η ΚΡΑΥΓΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ που με έκανε να το αποκτήσω είναι το είδος του. Πρόκειται για μια ιστορία φανταστική, με τα αληθινά γεγονότα που παρουσιάζει (η δημιουργία της Κομμούνας του Παρισιού και η ένοπλη σύγκρουσή της με το καθεστώς) να αποτελούν κυρίως το background σε όσα διαδραματίζονται. Αν και δεν έχω ιδιαίτερη κάψα να ασχοληθώ με κομμουνιστικές επαναστάσεις, όπως υποθέτω ότι πολλοί από όσους το έχουν ήδη διαβάσει επιθυμούσαν, αρκετά συχνά απολαμβάνω αυτό που πολλοί ονομάζουν ιστορικό μυθιστόρημα, μιας και μου επιτρέπει να έχω άποψη για ιστορικά γεγονότα που, υπό άλλες συνθήκες, δε θα επεδίωκα να μάθω. Και, φυσικά, θα έλεγα φριχτά ψέματα αν δεν παραδεχόμουν ότι η υπογραφή του Tardi δεν έπαιξε κανένα ρόλο.
Βρισκόμαστε, λοιπόν, στο Παρίσι του 1871. Η Παρισινή Κομμούνα ξεκινά την επανάστασή της και έρχεται αντιμέτωπη με τις ένοπλες δυνάμεις του καθεστώτος. Ανάμεσα στις ταραχές που ξεσπούν, το φόβο συλλήψεων, προπηλακισμών και βασανιστηρίων, μια χούφτα πρωταγωνιστών είναι αναγκασμένη να λύσει τα δικά της προβλήματα. Έτσι, σε ένα Παρίσι γεμάτο μπλόκα, κατεστραμμένα μνημεία, φωτιές, σπιούνους, Κομμουνάρους και στρατιώτες, εκτυλίσσονται τα δράματα των πρωταγωνιστών. Ένας πρώην λοχαγός που βρίσκεται στο πλάι της Κομμούνας χάνει τη γυναίκα της ζωής του, μια πόρνη με υψηλές διασυνδέσεις, και ψάχνει να τη βρει. Ένας πρώην συμβολαιογράφος και κατάδικος έχει γίνει εδώ και χρόνια αστυνομικός, προκειμένου να βρει το δολοφόνο της προστατευόμενής του με πάση θυσία. Και είναι πεπεισμένος ότι ο εν λόγω δολοφόνος είναι ο παραπάνω λοχαγός. Κι άλλοι χαρακτήρες, όπως ένας νέος Κομμουνάρος, με την επανάσταση να αποτελεί τη μόνη διέξοδο από τη φτωχή ζωή του, διάφοροι εγκληματίες, αλλά και μέλη ενός περιπλανώμενου τσίρκο παίζουν ρόλο σε μια ιστορία που, όπως αποδεικνύεται, δεν αφήνει καμιά σχέση να εκτυλιχθεί τυχαία.
Όπως έγραψα και παραπάνω, δε μπορώ να έχω άποψη για το πόσο καλή είναι η μεταφορά του μυθιστορήματος του Vautrin, αφού δεν έχω διαβάσει το βιβλίο, ωστόσο, η ιστορία που αφηγείται ο Tardi μου άρεσε. Ο ρυθμός είναι πολύ καλός και προσαρμόζεται συχνά στις ανάγκες της ιστορίας (γρηγορότερη αφήγηση στις σκηνές δράσης ή στα κομβικά σημεία και πιο αργή όταν αφορά στην ανάπτυξη των κεντρικών χαρακτήρων) και η εναλλαγή ανάμεσα στα ιστορικά και τα μυθοπλαστικά γεγονότα είναι συχνή, αποζημιώνοντας και τους αναγνώστες που τραβήχτηκαν στο comic από τα ιστορικά γεγονότα και αυτούς που απλά θέλουν να δουν την ιστορία των φανταστικών ηρώων να ξεδιπλώνεται. Ωστόσο, οφείλω να παραδεχτώ ότι σε κάποια σημεία που επικεντρωνόταν στην αφήγηση των ιστορικών γεγονότων (μέσω κάποιου μάρτυρα που ενημέρωνε τους υπόλοιπους) κουράστηκα λίγο, αλλά θεωρώ ότι με μικρές δόσεις (εγώ το ολοκλήρωσα σε τρεις αναγνώσεις) μπορεί να αποφευχθεί αυτό το φαινόμενο.
Όσον αφορά στο ασπρόμαυρο σχέδιο, αυτό είναι σίγουρα επιβλητικό. Ο Tardi αποτυπώνει με ακρίβεια το κλίμα της εποχής και δε διστάζει να δείξει όλες τις πλευρές του νομίσματος. Από τις εξαθλιωμένες συνοικίες στα παλάτια και από τις συγκεντρώσεις των Κομμουνάρων στην πόλη στους ομαδικούς τάφους του καθεστώτος, το σχέδιο αποκτά συνεχώς νέα προσωπεία και μοιάζει με ντοκουμέντο της εποχής εκείνης. Αν και δεν υιοθετεί προηγούμενες, πιο λεπτομερείς τεχνοτροπίες του δημιουργού, είναι οπωσδήποτε πλήρες και εντυπωσιακό – ειδικά σε κάποια spreads που δείχνουν τους επαναστάτες συγκεντρωμένους ή τα αποτελέσματα των ένοπλων διαμαχών στην πόλη του Παρισιού, το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικό.
Η ελληνική έκδοση, τέλος, είναι, όπως προανέφερα, ιδιαίτερα προσεγμένη. Δε βρήκα κάποια αδυναμία στη μετάφραση ή στη γενικότερη επιμέλεια του Η ΚΡΑΥΓΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ και απόλαυσα τα… bonus features, όπως η εισαγωγή του συγγραφέα (Jean Vautrin) και το παράρτημα στο τέλος. Σίγουρα, λοιπόν, το Η ΚΡΑΥΓΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ αξίζει τα λεφτά του και αποτελεί ένα ενδιαφέρον ανάγνωσμα.