Αγαπημένο Μου Μπορντέλο: Οι Δούλες Του Ιερού
Πώς θα σας φαινόταν η ιδέα ενός βιβλίου δοκιμιακού χαρακτήρα για τον χώρο της Αθηναϊκής πορνείας; Προσωπικά, μου φάνηκε μια ιδιαίτερα τολμηρή ιδέα , όταν, πριν έναν χρόνο, μου εκμυστηρεύτηκε η Έλενα Ναβροζίδου την επικείμενη έκδοση ενός πονήματος για αυτό το θέμα, το οποίο πολλοί θα χαρακτήριζαν “ταμπού”. Πιάνοντας στα χέρια μου την καλαίσθητη έκδοση από την Jemma Press και “τρυπώνοντας” σε έναν άγνωστο και μυστηριώδη χώρο, εντυπωσιάστηκα από την προσέγγιση των δύο δημιουργών στο θέμα. Το εκτενές ρεπορτάζ της συγγραφέα του βιβλίου, Έλενας Μοσχίδη, και η αφήγησή της, δεν αφήνουν το βιβλίο να περάσει απαρατήρητο. Αφενός, οι αφηγήσεις των ιερόδουλων για τις άγριες νύχτες στα Αθηναϊκά δωμάτια. ιστορίες βίας, αμηχανίας, προσποιητών οργασμών, πληρωμένου σπέρματος και, φυσικά, έρωτα, και αφετέρου, τα ωμά και ρεαλιστικά έργα τέχνης της Έλενας Ναβροζίδου, σου προσφέρουν μια μέθη οπιούχα.
Μια επισήμανση κρίνεται απαραίτητη: η αφήγηση της Έλενας Μοσχίδη αντιμετωπίζει το θέμα της πορνείας με απόλυτο σεβασμό, χωρίς να καταντά το έργο επ’ ουδενί πορνογραφικό. Αυτό που ίσως σοκάρει τους αναγνώστες είναι οι απεικονίσεις ακραίου ερωτισμού και ηδονής της Έλενας Ναβροζίδου.
Μίλησα με τις δύο δημιουργούς και είχαν πολλά να μου πουν.
Θέματα που αφορούν τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, παγκοσμίως μάλιστα, ανέκαθεν προξενούσαν δημοσιογραφικό ενδιαφέρον και προσανατολισμό, ενώ με ρεπορτάζ περί πορνείας έχει καταπιαστεί και άλλες φορές η Έλενα Μοσχίδη, για τις ανάγκες του περιοδικού τύπου.
Η ιδέα για το συγκεκριμένο βιβλίο γεννήθηκε ένα βράδυ του 2013, ενώ οι δύο φίλες και συνδημιουργοί συζητούσαν για τον έρωτα και την απουσία του από τη γενικότερη περιρρέουσα ατμόσφαιρα των χώρων στον οποίο κινούνταν. Παρατηρώντας τον κόσμο στα μπαρ, αλλά και τις αποστάσεις των ζευγαριών μεταξύ τους, δεν μπορούσαν να καταλάβουν αν επρόκειτο για ερωτικό ζευγάρι ή για φίλους… Αναζητούσαν, στα πρόσωπα των γύρω τους, το άρωμα του φλερτ, του ρομαντισμού, του πάθους. Έστω… ακόμη και μία ελαφρότητα του ερωτικού “είναι”. Πουθενά. “Μπορεί να έφταιγε η κρίση που διανύαμε, σε μια εποχή δύσκολη για όλους, μπορεί απλά ο έρωτας για πολλούς να αποτελεί ντεμοντέ, ή απλά, η εσωστρέφεια στην εποχή μας να πρωτοστατεί, παραγκωνίζοντας τις ανάγκες του έρωτα”, αναφέρει η Έλενα Μοσχίδη. Μέσα από μία πολύωρη κουβέντα, οι δύο δημιουργοί κατέληξαν να αναλύουν την πολυμορφικότητα του έρωτα με όλα του τα συμπαρομαρτούντα και, κυρίως, το “κρεβάτι” του ζευγαριού. Την σεξουαλικότητα στην εποχή μας και τις ανάγκες των ζευγαριών, σε αντιπαράθεση με το τι διαδραματίζονταν κατά την αρχαιότητα.
“Καταλήξαμε στην άλλη παράπλευρη πτυχή του έρωτα, που αφορά στην πορνεία, τόσο του χθες όσο και του σήμερα. Τί είναι αυτό που ωθεί μία γυναίκα να εκδίδεται και τι είναι αυτό που κάνει έναν άντρα, όχι τον περιστασιακό αλλά τον σταθερό παρτενέρ μιας ιερόδουλης, να δένεται τόσο στενά μαζί της; Κάπως έτσι ξεκίνησε η ιδέα και το ίδιο βράδυ δώσαμε ενθουσιασμένες τα χέρια, επισφραγίζοντας την αρχή ενός έργου που κράτησε μέχρι τον Απρίλιο του ’20, οπότε και εκδόθηκε”, λέει η Έλενα Μοσχίδη. Επιπλέον, όπως προσθέτει και η Έλενα Ναβροζίδου, η συνεργασία αυτή ήταν μια διαρκής ανταλλαγή εικόνων και κειμένων. Άλλοτε η μία διηγείτο και η άλλη ζωγράφιζε και άλλοτε η συγγραφέας αντλούσε έμπνευση από τις ζωγραφιές της εικονογράφου.
Οι δυσκολίες αναφορικά με την έρευνα στο θέμα ήταν πολλές, σύμφωνα με την Έλενα Μοσχίδη, ειδικά όσον αφορά στα επιτόπια ρεπορτάζ στους οίκους ανοχής. Ήταν αναγκαία η πρόσβαση σε αυτά τα “σπίτια” και όχι απλά μία φορά, αλλά για όσο χρόνο απαιτούνταν για τις ανάγκες της έρευνας. Το άλλο κομμάτι αφορούσε τη μελέτη μιας πλούσιας βιβλιογραφίας, την οποία μελέτησαν από κοινού με την Έλενα Ναβροζίδου. Και αυτό ήταν πάρα πολύ σημαντικό, όπως μου είπαν. “Μπορεί η κάθε μία να δούλεψε και να περιπλανήθηκε στο θέμα μέσα από τον δικό της κόσμο και ρόλο, ωστόσο, το γεγονός ότι διαβάσαμε τα ίδια βιβλία και συναντιόμασταν όλα αυτά τα χρόνια, κάθε εβδομάδα για να συζητήσουμε και να δείξει η μία στην άλλη το έργο της, όλο αυτό, έκτισε μία γερή δομή στο βιβλίο από τα γεννοφάσκια του”, λέει η συγγραφέας.
Όλος ο παγκόσμιος ερωτικός πολιτισμός ήταν η “βιβλιογραφία” που χρησιμοποίησε η Έλενα Ναβροζίδου για τη δημιουργία των εικόνων του βιβλίου. Από τον νεαρό με την εταίρα του ερυθρόμορφου αγγείου, τον ζωγράφο του Σουβάλωφ, την “Ερωτευμένη Απελπισθείσα” του Θεόφιλου, την ερωτική ζωγραφική των Fragonard, Boucher, Courbet, Daumier, Rops, Schiele, Τσαρούχη και φυσικά των καλλιτεχνών από τους χώρους των comics και της εικονογράφησης, Giardino, Varenne, Serpieri, Pichard, Manara, Frollo, Crepax, Claeys και τόσων άλλων! Όπως αναφέρει και η ίδια, η μόνη “δυσκολία” κατά την δημιουργία των εικόνων, που μπορεί να ανακαλέσει στη μνήμη της, σχετίζεται με την αποτύπωση του ανθρώπινου σώματος. “Η ‘Ειδωλολατρία’ είναι αυτό που χαρακτηρίζει την τέχνη μου”, παραδέχεται, “στην περίπτωση, δε, αυτού του βιβλίου, το είδωλο είναι το σώμα. Το δικό μου και των άλλων. Το ανθρώπινο σώμα φτιαγμένο για να λατρεύεται ολόψυχα”.
Στην ερώτησή μου σχετικά με το κατά πόσο της φάνηκε δύσκολο να ισορροπήσει ανάμεσα στην ευαισθησία και στην ωμότητα της αφήγησης, η Έλενα Μοσχίδη μου απαντά πως μία έρευνα χρειάζεται τον χώρο της και τον χρόνο της ώστε να αναπτυχθεί σφαιρικά. “Επιπλέον, είναι πάντα προσηλωμένη απόλυτα στο “θέμα” με το οποίο καταπιάνεται και όχι στην κατάληξή του, δηλαδή την έκδοση. Συνεπώς, καταφέρνει να απέχει από το στρες και τις γνωστές προσδοκίες ενός έργου”, αναφέρει η συγγραφέας και ακολούθως μου αποκαλύπτει…
“Ειδικά, η ευαισθησία και ο κυνισμός αποτελούν μέρος της πραγματικότητας την οποία βιώνουν οι άνθρωποι που ζουν στο περιβάλλον της πορνείας και φυσικά εγώ η ίδια, που κινήθηκα μέσα σ’ αυτήν. Η ωμότητα, ενδεχομένως, πηγάζει μέσα από το κεφάλαιο περί βίας. Να πω εδώ, ότι το κεφάλαιο που αναπτύσσεται γύρω από τη βία αποτέλεσε εφιάλτη για μένα. Μου πήρε ένα μήνα για να μπορέσω να γράψω έστω μία αράδα στο χαρτί. Ήρθα αντιμέτωπη με βαθιά δικά μου ζητήματα. Έγινα υπερευαίσθητη με την αγριότητα του κόσμου γύρω μου, αλλά και της δικής μου. Χρειάστηκα χρόνο μέχρι να επεξεργαστώ τα όσα εισέπραττα και τα όσα βίωνα, και τέλος, να κατανοήσω, να αποστασιοποιηθώ, και να γράψω αυτό το κομμάτι. Ήταν το πιο δύσβατο συγγραφικό μονοπάτι του βιβλίου.
Η συζήτησή μου με τις δύο δημιουργούς έκλεισε με κάποιες ερωτήσεις αναφορικά με τον έρωτα ως πράξη και κατά πόσο μπορούμε να ορίσουμε κάποια μορφή του ως ακραία. Για αυτό το ζήτημα, οι δύο δημιουργοί μου αναφέρουν πως στον έρωτα επιτρέπονται όλα, εφόσον το οποιοδήποτε ζευγάρι, πορνικό, συζυγικό, ερωμένων, συμφωνεί και παρέα στρώνουν το ερωτικό τους “κρεβάτι”. “Ακρότητα είναι όταν ένας από τους δύο καταπιέζεται ως προς το να ικανοποιήσει κάποια ερωτικά “θέλω” του άλλου, τα οποία δεν τον βρίσκουν σύμφωνο. Αν έπρεπε, δε, να ορίσουμε οπωσδήποτε ένα όριο στον έρωτα, αυτό θα ήταν η ‘αισθητική’”, καταλήγουν.
